Amethist: kenmerken en werking

Een andere bijzondere vorm van amethist is de cactuskwarts, beter bekend als spiritkwarts. Dit is een kristal overwoekerd met kleinere kristallen. Mooie lavendelkleurige cactuskwarts komt uit Zuid-Afrika.

Amethist kristallen, stukje van een geodeEen aparte variëteit is Super Seven, een handelsnaam voor amethist dat vergroeid zou zijn met zes andere mineralen: rookkwarts, bergkristal, goethiet, cacoxeniet, rutielkwarts en lepidocrociet. Dit klopt niet. In werkelijkheid is de samenstelling wat saaier: het is amethist met vooral goethiet-insluitsels. Het is dus eigenlijk onzuivere amethist.
Dit soort paarse kwarts met insluitingen wordt ook wel Red Cap Amethyst genoemd. Andere creatieve handelsnamen zijn Auraliet, Sacred Seven, Agape kristal, Synergiet en Melody('s) Stone.

In de handel wordt amethist ook wel aangeboden onder de namen aurorakwarts, anandaliet en regenboogkwarts.
Let op: sommige amethist in de handel is geen amethist, maar een mineraal met de kleur van amethist. Voorbeelden zijn lithion-amethist of lithium-amethist (handelsnaam voor kunziet) en oriëntaalse amethist (handelsnaam voor paarse spinel, korund of saffier).

Chevron-amethistOndoorzichtige amethist met witte lijnen in een V-vorm wordt chevron-amethist genoemd. Het is een vergroeiing van amethist met witte kwarts. De lichte lijnen heten flèches d'amour ('liefdespijlen'). Dit type amethist wordt op Valentijnsdag aan geliefden geschonken.

Amethist is de steen van onthechting en spiritualiteit. Bisschopsringen en andere liturgische voorwerpen bevatten vaak amethist, om de drager en gebruiker te helpen afzien van de aardse geneugten en de geest te verheffen.

In de edelsteentherapie wordt amethist veel gebruikt om een ongestoorde en verkwikkende nachtrust te bewerkstelligen en hoofdpijn te bestrijden.

Door de paarse kleur heeft de amethist een bijzonder effect. Paars ontstaat door het mengen van het vurige rood en het afstandelijke blauw; amethist is zo een compromis tussen tegenstellingen.

Het kristal bevordert harmonie en helderheid van geest, en helpt afstand te nemen. Een amethist geode (ook wel druse genoemd) in een ruimte schept harmonie in huis.

Herkomst van de naam

Amethist hartjeDe naam amethist komt van het Grieks: een samenstelling van a ('zonder') en metuein ('dronken zijn'). De oude Grieken en Romeinen dronken wijn uit amethisten bokalen, of hielden een amethist in hun mond tijdens het drinken. Ze meenden dat ze dan niet dronken konden worden. De paarse kleur van dit kristal werd geassocieerd met de kleur van wijn en de Romeinse god van de wijn, Bacchus.

De beroemde Franse dichter Rémy Belleau (1528-1577) publiceerde een poëtische verklaring voor de naam amethist. Een nimf met de naam Amethyste was niet gediend van de handtastelijkheden van Bacchus, de god van de wijn. Zij vluchtte van hem weg. De godin Diana veranderde het meisje daarop in steen. Toen Bacchus begreep dat hij zijn zin niet kon krijgen, goot hij wijn over de steen, waarna de steen de kleur van wijn aannam, en nog steeds heeft.
Het gedicht is te vinden in Belleaus boek Les Amours et nouveaux Eschanges des Pierres precieuses (‘De liefdes en nieuwe uitwijdingen over edelstenen’) uit 1576.

Amethist cactuskwartsDe naam cactuskwarts verwijst naar een stekelig uiterlijk, net als de gelijknamige plant.
De handelsnaam spiritkwarts  voor cactuskwarts verwijst naar het Engelse woord spirit ( ‘geest’). Deze vorm amethist zou een geestverruimende werking hebben.

De scepterkwarts dankt zijn naam aan de gelijkenis met de scepter, de staf van een koning, teken van zijn hoge rang. Het woord scepter komt van Grieks skeptron ('staf').

In de naam chevron-amethist verwijst het woord chevron naar de V-vormen van de witte lijnen op de steen. Naar Frans chevron (‘v-vormige versiering om rang aan te geven’).

Red Cap Amethyst is Engels voor 'rood petje amethist', vanwege de roestkleurige toplaag die deze steen kan hebben.
Auraliet (eventueel met een cijfer, bijvoorbeeld Auraliet 23) is amethist met naar men zegt minstens 22 verschillende soorten insluitsel. Deze handelsnaam komt van Latijn aura ('wind') of van aura ('energetisch veld dat ieder levend wezen omhult').
De handelsnaam Melody Stone (of Melody's Stone) verwijst naar de Amerikaanse schrijfster Melody, bekend van haar stenenboeken in de serie 'Love is in the Earth'.
Agape kristal naar Grieks agape ('onbaatzuchtige liefde').
Synergiet naar Grieks synergia ('samenwerking').

De handelsnaam aurorakwarts is ontleend aan Aurora, Romeinse godin van de dageraad, naar de violette kleur.
De handelsnaam anandaliet komt van Ānanda, neef en belangrijke leerlingen van Buddha. Deze Indiase naam betekent 'hij die vreugde geeft'. Het woorddeel -liet is ontleend aan Grieks lithos (‘steen').
Amethist met de handelsnaam regenboogkwarts vertoont niet de kleuren van de regenboog, maar zou geluk brengen.

Amethist door de eeuwen heen

Amethist kent een lange geschiedenis. Al eeuwen is het een geliefkoosde sier- en heelsteen.

Het kristal werd gevonden in de piramides van het oude Egypte (circa 3300-330 v.Chr.). Zo zijn in het graf van farao Djer (circa 3000 v.Chr.) armbanden van amethist gevonden. In de wikkels van mummies zijn veel kralen en amuletten van amethist gevonden. Amethist zou het mogelijk maken om in het hiernamaals seks te kunnen hebben.

Drakenschedel van amethistIn de antieke Griekse stad Mycene zijn in graven amethist kralen gevonden van meer dan 3500 jaar oud. Een enkele halsketting bestond uit alleen maar amethist, andere kettingen laten een bonte verscheidenheid aan kralen zien, waaronder amethist.

In de graven van Etrusken en Romeinen (circa 1100 v.Chr.-500 n.Chr.) zijn ringen met intaglio’s gevonden van amethist, met fijn gesneden portretjes of mythische figuurtjes, zoals Venus, Cupido of Pegasus.
De Romeinen waren zo dol op amethist, dat er zelfs vervalsingen van paars glas zijn gevonden, met inscripties en figuurtjes die normaal op amethist werden aangebracht.

De oude Grieken en Romeinen gebruikten de amethist als amulet om zich te beschermen tegen dronkenschap, verslaving en hoofdpijn door overmatig wijn drinken. Katers werden ook met amethist bestreden. Soms door het dragen of opleggen van de steen, soms door het innemen van verpulverde amethist.

Sjamanensteen uit noord-FinlandPlinius de Oudere, een Romeinse schrijver/wetenschapper (23-79) schreef al over de helende krachten van stenen. Hij verafschuwde dronkenschap en roemde het gebruik van amethist bij het drinken van wijn. Dronkenschap zou je kunnen voorkomen door een amethist onder de tong of in de wangzak te stoppen.
Plinius waarschuwde tegen oplichters die beweerden dat amethist zou beschermen tegen het boze oog en hekserij, mits de naam van zon en maan in de steen gegraveerd stond.

De sjamanen in Finland gebruikten een zogenaamde sjamanensteen als hulp bij meditatie. Zo’n sjamanensteen is een driekleurige steen met amethist, sneeuwkwarts en rookkwarts.

In China geloofde men dat amethist een juridisch geschil in het voordeel van de drager kon laten uitvallen. Dit leidde tot een levendige handel. Het was mogelijk om een amethist voor dit doel te huren. Bij een gunstige uitspraak was de waarde van de steen bewezen en werd de huurprijs flink opgeschroefd.

Vanaf de Romeinse tijd tot diep in de Middeleeuwen was men erg bang voor vergiftiging. Bekend was dat amethist verkleurt bij contact met sommige plantaardige gifstoffen. Daarom werden kelken en bekers gesneden uit of versierd met amethist, zodat men op tijd gewaarschuwd zou worden voor vergif in het drankje.

Kopie van St. Edward's kroon (foto: David/Flickr)Engelse regalia (scepter en kroon) werden in de middeleeuwen met amethist versierd. Een voorbeeld is de gouden St Edward’s kroon, genoemd naar Edward de Belijder (1004-1066), patroonheilige van koningen, moeilijke huwelijken en gescheiden echtelieden. Deze kroon is versierd met 444 edelstenen, waaronder 7 amethisten.

Amethist heeft altijd bij de favoriete edelstenen van de Engelse koninklijke familie gehoord. Het zou de lievelingssteen van koningin Charlotte (1744-1818) geweest zijn. Zij is een van de personages in de Netflix-serie Bridgerton.

Volgens kunstenaar/wetenschapper Leonardo da Vinci (1452-1519) zou amethist helpen om je intelligentie te versterken en zondige gedachten te elimineren.

In de 18e en 19e eeuw was paars/violet de kleur van rouw en boete. In die tijd werden veel rozenkransen van amethist gemaakt.

In de 19e eeuw geloofde men dat de kleur van de amethist door mangaan veroorzaakt werd. Ondertussen is wetenschappelijk bewezen dat mangaan geen kleurgevend element is voor de amethist.

Tijdens de Jugendstil en de Art Nouveau (begin 20ste eeuw) was amethist geliefd voor het maken van sieraden.
De beroemde Russische goudsmid Peter Carl Fabergé (1846-1920) gebruikte amethist veelvuldig in zijn beroemde sieraden en met juwelen bezette eieren.

In India worden beeldjes van Ganesha, de god met het olifantenhoofd, graag van amethist gemaakt. Hij is de god van kunst, kennis, wetenschap en wijsheid. En hij wordt aangeroepen om obstakels uit de weg te ruimen.

Amethist voor je gezondheid

Spiritueel

Hanger van Super Seven, amethist met goethiet* Amethist hoort bij het voorhoofdchakra en het kruinchakra.
* Boven de kruin gelegd opent amethist je kruinchakra. Op het hart gelegd opent het je hartchakra, zodat je meer vanuit je hart kunt leven. Onder het basischakra gelegd, wordt dat chakra geopend en krijg je een sterkere verbinding met moeder aarde; je wordt beter geaard.
* Amethist stimuleert de groei van je spiritualiteit en je intuïtie. Het is de steen van onthechting en wijsheid.
* Deze steen helpt je de betrekkelijkheid van alles in te zien en verlies te aanvaarden als iets wat bij het leven hoort. Dit geeft weer ruimte voor nieuwe dingen.
* Mensen die zich afvragen wat de zin van dit leven is, kunnen veel baat hebben bij het dragen van amethist, omdat deze steen je ondersteunt bij deze zoektocht.
* Tijdens meditatie helpt amethist je de stilte in jezelf te vinden.

Mentaal

* Amethist maakt wilskrachtig maar niet per se heel actief.
* Het helpt je zonder oordeel en met compassie te kijken naar jezelf, naar anderen en naar je omgeving.
* Amethist maakt eerlijk en rechtvaardig, een goede steen voor rechters en advocaten.
* Bij innerlijke verscheurdheid, twijfel en keuzestress helpt amethist je rustig de opties te bekijken en de beste te kiezen.
Amethist trommelsteentje* Amethist helpt je het verschil te zien tussen wat echt belangrijk is en wat niet.

Emotioneel

* Bij rouw en verdriet helpt amethist om je verlies te verwerken en te accepteren.
* Het is dé steen van het loslaten. Negatieve gedragspatronen en gewoontes kun je verbreken door met amethist te mediteren.
* Dankzij het dragen van een amethist verminderen gevoelens van teleurstelling, wanhoop en somberheid, of verdwijnen deze gevoelens zelfs helemaal.
* Omdat amethist je helpt vanuit je hart te reageren, zul je een betere, warmere relatie met je omgeving krijgen. Amethist helpt je om vanuit je hart te spreken en werken.
* Bij angsten en fobieën geeft deze steen troost, rust en bescherming.

Fysiek

* Door zijn werking op de hypothalamus, onderdeel van de hersenen, kan amethist veel soorten hoofdpijn bestrijden (whiplash vaak niet). Leg de steen hiervoor op het voorhoofd of draag hem aan een kort kettinkje om je hals.
* De amethist werkt ook op de epifyse (pijnappelklier), die dag- en nachtritme bepaalt. Bij problemen met inslapen en doorslapen, en bij nachtmerries werkt een brok amethist op het nachtkastje of onder het hoofdkussen uitstekend.
Amethistkwarts, amethist vergroeid met witte kwarts * Dankzij de werking op epifyse en hypothalamus werkt de amethist door op de andere hormoonklieren. Regelmatig een amethist dragen stimuleert vooral de alvleesklier, die niet goed werkt bij bijvoorbeeld suikerziekte (diabetes mellitus).
* Amethist vermindert zenuwachtigheid en stress. De steen helpt de concentratie te verbeteren en helpt negatieve ideeën los te laten.
* Dankzij het hoge ijzergehalte heeft de amethist een positieve werking op bloed, bloedsamenstelling, bloedsomloop, hart en vaten. Dankzij de betere doorbloeding worden huidklachten van binnenuit aangepakt. Drink regelmatig amethistwater voor een schonere huid en glanzend haar.
* Als kwarts heeft amethist een gunstig effect op huid, haar en nagels. Werkt ook versterkend op het beenderstelsel.
* Amethist kalmeert als je onrustig bent of hyperactief. Helpt ook het effect van teveel koffie af te zwakken.

Runen bij amethist

De rune die bij de amethist hoort is de Thurs.
De Th (thurs = doorn, reus, bescherming) is een beschermer. Het is een krachtig amulet tegen negatieve invloeden en reinigt de atmosfeer in de ruimte waar deze rune of de amethist zich bevindt.

Sterrenbeelden

De amethist hoort bij de sterrenbeelden Waterman, Vissen, Ram en Boogschutter.

Fysische eigenschappen amethist

Amethistroos, schijf van stalagtiet begroeid met amethist

De paarse kleur van amethist wordt veroorzaakt door sporen ijzer in de kristalstructuur. Hoe meer ijzer, des te dieper de paarse kleur.

Bekijk je amethist nauwkeurig van dichtbij vanuit verschillende richtingen, dan blijkt een kristalpunt twee verschillende kleuren te hebben: blauw/blauwpaars en roodpaars. Dit verschijnsel heet dichroïsme (tweekleurigheid).

De punt van amethistkristallen is meestal donkerder dan de basis, de kristallen zijn gedrongener dan bergkristal-kristallen.

Amethist heeft vaak kleurzones in plaats van één egale kleur. Egaalpaarse amethist kristallen zijn  vaak een handje geholpen. Door zorgvuldig verwarmen kan de kleur regelmatiger verspreid worden, maar tijdens de verhitting kan de steen geel, bruin of groen verkleuren.
Geel tot bruin gebrande amethist wordt vaak aangeboden als citrien. De groen gebrande amethist wordt als prasioliet verkocht.

Weblinks

• Kijk voor meer informatie bij amethist op de Wikipedia.
• Voor de fysieke kwaliteiten van amethist verwijzen veel websites door naar kwarts. Zoals de Engelstalige site Webmineral, die je vanaf Amethyst doorlinkt naar Quartz.
• Interessante informatie over mineralogische eigenschappen en amethist zijn te vinden op de Engelstalige site Mindat.
• Mindat biedt ook een fraaie fotogalerij van amethist.
• In het online mineralenmuseum van de Amerikaan John Betts is een fraaie verzameling van amethistfoto's te bewonderen.

Micro-opname amethist (foto: Semoea/Ronald van der Knaap)    Micro-opname lavendel-amethist (foto:Semoea/Ronald van der Knaap