Gezonder dankzij helende edelstenen

Toermalijn: kenmerken en werking

toermalijnarmbandArmband met groene en roze toermalijnToermalijn is eigenlijk niet één steen, maar een hele familie van langgerekte mineralen met uiteenlopende kleuren. Opvallend is dat een toermalijnkristal meestal twee of meer kleuren heeft.

De meest voorkomende soort is de zwarte toermalijn, de meest geliefde soort is de watermeloentoermalijn (groen-roze).

Bijzondere exemplaren zijn het turkenkopje (toermalijn met rood topje) en het moorkopje (toermalijn met een zwart topje).

Tegenwoordig heten de verschillende variëteiten van toermalijn vooral naar hun kleur. Vroeger was het gebruikelijk de stenen te noemen naar vindplaats of vinder. Dat leidde tot een verwarrende hoeveelheid namen.

Bijvoorbeeld: tot de verzamelnaam blauwe toermalijn (ook wel: indigoliet) behoren de veelvoorkomende stenen elbaïet en liddicoatiet. Beide stenen kunnen echter ook andere kleuren hebben of zelfs kleurloos zijn. Die kleurvarianten hebben weer zijn eigen naam.

Een overzicht van kleuren en namen van toermalijn staat onderaan deze pagina bij de Fysische eigenschappen toermalijn.

Toermalijn is door zijn veelkleurigheid zeer geliefd bij sieradenmakers.

Voor de edelsteentherapie zijn de stenen met effen kleuren het belangrijkst, zoals rode, groene en zwarte toermalijn. Daarnaast is de groen-roze toermalijn van belang.

De edelsteen is kalmerend en rustgevend. Hij helpt om lichaam, geest en ziel te verbinden tot één geheel. Vanuit dit geheel ontwikkelen zich wijsheid en creativiteit. De steen stimuleert het geheugen en de concentratie, en neemt allerlei blokkades weg.


tweekleurige-toermalijnnaald

Herkomst van de naam

De toermalijn raakte in Europa bekend nadat Nederlandse zeelui de steen meenamen uit Sri Lanka. De naam is ontleend aan het Singalees, een van de talen op Sri Lanka.

Het is niet precies bekend naar welk Singalees woord de naam verwijst. De meeste bronnen houden het op turamali, ‘steen die as aantrekt'. De Hollanders gebruikten de toermalijn namelijk om as te verwijderen uit hun meerschuimen pijpjes.
Anderen denken dat de naam ontleend is aan turmali, dat ‘edelsteen met verschillende kleuren’ betekent.

Elbaïet is genoemd naar het Italiaanse eilandje Elba.

Liddicoatiet is genoemd naar de Amerikaanse edelsteenkundige Richard T. Liddicot (1918-2003).


Toermalijn door de eeuwen heen

Toermalijn was vanwege zijn vele kleurvariaties al in de oudheid bekend in het Middellandse Zeegebied. Vooral de helderrode en heldergroene toermalijnen werden zeer gewaardeerd als juweel.
Volgens een Arabische overlevering is de toermalijn een steen van de zon, die het hart versterkt en die beschermt tegen onheil en nachtmerries.

kroon catharina de groteReplica van de grote keizerskroon van het Russische rijk (gefotografeerd in Hermitage Amsterdam)In de Middeleeuwen werd toermalijn in Europa amper meer gebruikt in sieraden, omdat de handel in toermalijnen in die tijd stil lag. De steen raakte in de vergetelheid.

In de 18e eeuw werd de toermalijn als edelsteen herontdekt.
De Nederlandse Verenigde Oost-Indische Compagnie handelde in specerijen, ivoor en edelstenen (zoals parels, spinel, granaat, robijn, saffier en toermalijn) die in de Oost - en vooral op Ceylon (nu Sri Lanka) - werden ingekocht. Zo kwam de toermalijn weer in Europa terecht.
De rode variant werd vaak aangezien voor granaat of robijn; en de groene voor smaragd. De dunne kristallen werden gebruikt als pijpenrager. Toermalijn is daarvoor geschikt omdat de steen as en kleine rommeltjes kan aantrekken als hij statisch geladen is.
Sieraden uit die tijd bevatten cabochons en kralen van toermalijn. Sindsdien is toermalijn een geliefde steen bij edelsmeden gebleven.

Een fraaie rode toermalijn (rubelliet) van 385 karaat pronkt bovenop de grote keizerskroon van het Russische rijk. Tsarina Catharina de Grote (1729-1796) liet de kroon in 1762 maken voor haar kroning in Moskou. De kroon is van witgoud ingelegd met duizenden diamanten en 74 parels (op de foto een replica).

 

Toermalijn en gezondheid

Spiritueel

* Toermalijn maakt van lichaam, geest en ziel één geheel.
* Toermalijn maakt wijs en vergroot de creativiteit.
* Het laat negatieve energieën afvloeien naar de aarde. Blokkades worden verwijderd, zowel uit de aura als uit het fysieke lichaam.
* Toermalijn is kalmerend en helpt om een gegeven situatie te accepteren zoals die is.

Mentaal

toermalijnnaald* De lithiumhoudende varianten (rubelliet, indigoliet, verdeliet, schörl) stimuleren herinnering, concentratie en inspiratie.
* De koperhoudende varianten (verdeliet, watermeloentoermalijn) stimuleren inzicht, overzicht en van daaruit wijsheid.

Emotioneel

* De mangaanhoudende varianten (rubelliet, watermeloentoermalijn) zijn kalmerend, rustgevend, ontkrampend en ontspannend.
* Toermalijn harmoniseert emoties.

Fysiek

* Toermalijn helpt sterke botten, tanden, nagels en haren te krijgen.
* Toermalijn werkt in op de thalamus en de hypothalamus. Hij herstelt het evenwichtsgevoel. Toermalijn heelt bij alle vormen van infecties en vergiftiging. Hij vermindert zenuwpijn.
* De mangaanhoudende varianten (rubelliet, watermeloentoermalijn) zijn revitaliserend en genezen huidklachten.
* De lithiumhoudende varianten (rubelliet, indigoliet, verdeliet, schörl) versterken en helen de hormoonhuishouding en het immuunsysteem.
* De koperhoudende varianten (verdeliet, watermeloentoermalijn) versterken de lever en de alvleesklier, de spijsvertering en de zenuwen en de hersenen.

 

De verschillende kleuren toermalijn hebben naast de algemene werking ook nog een specifieke werking vanwege de kleur. De kleur bepaalt welk chakra bij de steen hoort.
* Kleurloos (achroïet): hoort bij hartchakra en kruinchakra. Versterkt het immuunsysteem, de lymfe en de waterhuishouding. Heeft een sterke werking op de epifyse, voor een harmonieuze groei en een gezond beendergestel. Helpt bij rugklachten en snel herstel bij botbreuken.
* Donker: geschikt bij opvliegendheid, overmatige transpiratie, gebrek aan concentratievermogen. Verlicht neurosen, versterkt reukvermogen.
* Licht: bij verdriet, huidaandoeningen, evenwichtstoornissen. Hartversterkend.
watermeloentoermalijnWatermeloentoermalijn * Blauw (indigoliet): hoort bij voorhoofdchakra en kruinchakra. Helpt bij keelklachten en stembandproblemen. Versterkt vriendschap en loyaliteit. Maakt tolerant en gemoedelijk. Helpt andermans fouten te accepteren. Werkt op de waterhuishouding, versterkt nieren en blaas.
* Groen (verdeliet): hoort bij hartchakra. Normaliseert bloeddruk, heft blokkades in hartchakra op. Helpt bij chronische uitputting en vermoeidheid, hoofdpijn, griep, ontstekingen, zweren, epilepsie, tering. Preventief tegen kanker. Geeft levensvreugde en een goed humeur. Ondersteunt de lever en de gal, helpt het lichaam te ontgiften. Versterkt en harmoniseert de werking van de dunne en dikke darm.
* Groen-roze (watermeloentoermalijn): hoort bij hartchakra en basischakra. Preventief tegen kanker, heft blokkades in hartchakra op. Regeneratie van zenuwen en zenuwprikkeloverdracht, ook bij multiple sclerose.
* Geel: hoort bij zonnevlechtchakra. Stimuleert de spijsvertering, versterkt de werking van de lever.
* Roze (rubelliet): hoort bij hartchakra, heiligbeenchakra en basischakra. Geschikt bij overgevoeligheid, geen realiteitszin, onevenwichtigheid, nervositeit. Heft blokkeringen in hartchakra op. Helpt tegen angsten en zorgen, chronische uitputting en vermoeidheid.
* Rood (rubelliet): hoort bij heiligbeenchakra en basischakra. Helpt bij verminderd libido, twijfel en matheid. Maakt charmant, dynamisch en flexibel, versterkt mannelijke kant. Voor een goede doorbloeding.
* Bruin: hoort bij basischakra. Is aardend, helpt bij lage rugklachten.
* Zwart (schörl): hoort bij basischakra. Geeft energie en voert ongewenste energieën af. Verandert negatief in positief, helpt de positieve kanten van situaties in te zien. Is ontspannend en verlicht pijnen. Beschermt tegen allerlei soorten straling (bijv. ultraviolet, röntgen).


Symbolen

toermalijn oorbelletje

Alle toermalijn horen bij de sterrenbeelden Vissen en Weegschaal.
Rode toermalijn (rubelliet) hoort bij Schorpioen en Ram. Groene toermalijn (verdeliet) hoort bij Weegschaal. Zwarte toermalijn (schörl) hoort bij Steenbok.

De runen die de toermalijn horen, zijn de runeF Fé, de runeP Pada en de runeI Íss.
De F (Fé = Vee) staat voor bezittingen, roerende goederen, maar ook voor een nieuw begin, nieuwe ideeën en nieuwe kansen.
De P (Pada = kans) betekent onzekerheid, spel, gok; zakelijke onderneming met risico; vermaak, gezelligheid, geborgenheid.
De I (Íss = ijs) is symbool voor verstarring, consolidatie. Het is de rune van de wijsheid en de meditatie. Toermalijnkristallen hebben dezelfde vorm als de íss, ze helpen een bepaalde richting in te slaan en die richting consequent te volgen. De toermalijn geeft rust en wijsheid, en nieuwe inzichten en ideeën.

 

Fysische eigenschappen toermalijn

ruweblauwetoermalijnRuwe blauwe toermalijn

Toermalijn is een hele familie verwante mineralen. Het gaat steeds om zeer complexe silicaten met tal van wisselende chemische elementen. Kristallen raken door opwrijven elektrisch geladen.
De kristalvorm is een tetraëder (een viervlak van gelijkzijdige driehoeken). Deze viervlakken vormen ringen; daaraan danken de kristallen hun kenmerkende langwerpigheid.


Samenstelling: de algemene formule is X Y3 Z6 [(OH,O, F)4 (BO3)2 Si6O18]
X = natrium (Na), kalium (K), lithium (Li)of calcium (Ca).
Y = ijzer (Fe), mangaan (Mn), lithium (Li), aluminium (Al), koper (Cu) of magnesium (Mg).
Z = aluminium (Al), ijzer (Fe), chroom (Cr), mangaan (Mn), titaan (Ti) of vanadium (V).

Deze elementen komen ook voor als ingesloten sporen; ze zijn dan vaak verantwoordelijk voor de kleur.

KleurVeroorzaakt doorNaamElementen X, Y3, Z6 + sporen
Kleurloos - Achroiet Na(Li,Al)3 Al6
Blauw Fe (ijzer),
Ti (titaan),
Cu (koper)		 Indigoliet (Ca,Na)(Li,Al,Fe)3 (Fe,Al)6 + Ti, Fe, Cu
Roze, rood Li (lithium,
Mn (mangaan)		 Rubelliet (Ca,Na)(Li,Al,Mn)3 (Al,Mn)6 + Ca, F, Fe, K, Li, Mg, Mn
Groen Cr (chroom),
V (vanadium),
Cu (koper)		 Verdeliet (Ca,Na)(Li,Al,Fe)3 (Al,Cr,V)6 + Fe, Cu, V
Groen, rood van binnen
(of andersom)		 - Watermeloen toermalijn (Ca,Na)(Li, Al, Mn, Fe)3 (Al,Cr,Mn,V)6 + Ti, Fe, Mn, Mg, Cu
Geel, bruin Fe (ijzer),
Mn (mangaan,
Mg (magnesium)		 Elbaiet, draviet, liddicoatiet (Ca,Na)(Li,Al, Fe, Mn, Mg)3 (Al, Mg)6 + Fe, Ca, Cr, K, Li, Mn, Ma, Ti, Cu, V
Zwart Fe (ijzer) Schörl of schorl NaFe3Al6 + Fe,Ca,Cr,Li,Mg,Mn,Ti


Hardheid: 7 - 8
Glans: glasglans
Transparantie: doorzichtig tot ondoorzichtig
Breuk: ruw, onregelmatig en schelpvormig
Splijtbaarheid: onduidelijk
Dichtheid: 3,02 - 3,41 varieert met de chemische samenstelling (ingesloten ijzer maakt zwaarder)
Kristalstelsel: trigonaal


Weblinks

  • Kijk voor meer informatie op de Wikipedia bij de toermalijn.
  • Of bekijk de zeer uitgebreide Engelstalige beschrijving van Mindat over toermalijn. Op deze site zijn ook veel foto’s te bewonderen.
  • De interessante Engelstalig mineralenwebsite Webmineral.com geeft vooral fysieke gegevens. De site rangschikt niet op kleur, maar op type toermalijn. Bijvoorbeeld: draviet (bruin, geel, groen, grijs), liddicoatiet (alle kleuren, inclusief kleurloos) en schörl (zwart, ondoorzichtig).


ruwerozetoermalijnRuwe roze toermalijn groenetoermalijntrommelsteenTrommelsteen van groene toermalijn blauwetoermalijntrommelsteenTrommelsteen van blauwe toermalijn

Wist je dat...

  • ... toermalijn uit Brazilië paraibatoermalijn wordt genoemd? Dit type kan felle fluoriserend kleuren zoals pauwblauw, turkoois en lila hebben.
  • ... toermalijn als kleurloos kristal (achroïet) erg zeldzaam is? Daarom worden lichtroze kristallen soms verhit tot ze kleurloos zijn, en vervolgens verkocht als achroïet.
  • ... ruwe toermalijn lengtestrepen vertoont, en van bovenaf gezien een zuivere zeshoek of een driehoek met afgeronde hoeken vertoont?
  • ... toermalijn meerdere kleuren in de lengte, de breedte of in de dwarsdoorsnee kan hebben? Een dergelijk kristal wordt als regenboogtoermalijn verkocht.
  • ... toermalijn meestal verwerkt wordt tot cabochons en kralen?
  • ... toermalijn als silicaat een gunstige werking heeft op botten, tanden, huid en haren?
  • ... toermalijn straling van elektrische apparaten kan neutraliseren? Mensen die snel hoofdpijn hebben, hebben vaak baat bij zwarte toermalijnstaafjes voor de televisie, op mobieltjes en andere stralingsbronnen.
  • ... roze/rode toermalijn (rubelliet) je mannelijke kant versterkt?
  • ... blauwe toermalijn (indigoliet) je vrouwelijke kant versterkt?

Micro-opname groene toermalijnMicro-opname groene toermalijn (foto: Semoea/Ronald van der Knaap)     Micro-opname toermalijnkwartsMicro-opname toermalijnkwarts (foto: Semoea/Ronald van der Knaap)