Steen van de maand Serpentijn

Wat is serpentijn?

Geslepen serpentijnSerpentijn staat vooral bekend als een groene steen met gele, bruine of witte tekening. De steen kan echter ook andere kleuren hebben: van wit, groenig wit tot gelig, geel, geelgroen en bruinig. Ook de kleuren blauwwit en blauwgroen komen voor. Er bestaat zelfs donkergroene, zwarte, rode en roodbruine serpentijn.

Eigenlijk is serpentijn de naam van een groepje zeer verwante mineralen. De belangrijkste daarvan zijn antigoriet, lizardiet en chrysotiel.

Deze mineralen gaan in elkaar over. Ze zijn vaak innig vergroeid, zodat ze nauwelijks te onderscheiden zijn. Er is dan sprake van een gesteente. Geologen en mineralogen noemen dit gesteente serpentiniet. In de handel wordt de steen voor het gemak simpelweg serpentijn genoemd.

In een enkel geval wordt met serpentijn een individueel mineraal bedoeld, meestal antigoriet, chrysotiel of lizardiet.

Ruwe serpentijn laat geen zichtbare kristallen zien. Het ziet er vezelig of brokkelig uit.

Een enkele keer kan serpentijn kattenoogeffect vertonen.

Al eeuwen wordt de serpentijn wegens zijn mooie groene kleur gebruikt voor prachtige sieraden en decoratieve voorwerpen.

Boeddha van serpentijnSerpentijn is vrij gemakkelijk te bewerken. Je kunt dan ook vele kralen, cabochons, hangers en oorbellen van serpentijn vinden. Ook beeldhouwers gebruiken vaak serpentijn.

Soms is serpentijn doorschijnend en groot genoeg om hem te facetteren. Dat geldt vooral voor de variëtiet williamsiet, olijfgroene tot smaragdgroene antigoriet met zwarte insluitsels.

Groene serpentijn wordt graag gebruikt in doubletten en tribletten, als goedkope onderlaag voor de duurdere jade.

Handelaren bieden serpentijn soms misleidend aan als een soort jade, met namen als serpentijnjade, nieuwe jade, witte jade, Koreaanse jade, Soochow jade of Styrische jade. Regelmatig 'verbeteren' ze de kleur van serpentijn met verf of coating.

In de edelsteentherapie wordt serpentijn vooral gebruikt ter ondersteuning van het immuunsysteem, en voor hormoongerelateerde klachten. Serpentijn is een goede beschermsteen die je helpt om het nieuwe onbevreesd tegemoet te treden.

Herkomst van de naam

De naam serpentijn is ontleend aan het Latijnse woord serpens ('slang'), vanwege de kleur en tekening die aan slangenhuid doet denken.

Serpentijn handsteenAntigoriet is vernoemd naar zijn vindplaats, het Antigorio-dal in Noord-Italië. Het is schilferig, bladerig van uiterlijk, en wordt ook wel bladserpentijn genoemd.

De naam chrysotiel is ontleend aan de Griekse woorden chrysos ('goud') en tilos ('plukje, iets geplukts zoals gras of haar'). Een vezelige, zijdezachte serpenijn variëteit, die aan haren doet denken. Wordt ook wel witte asbest of serpentijnasbest genoemd.

Lizardiet is vernoemd naar de vindplaats Lizard Peninsula in Cornwall, Engeland, naar het Engelse woord lizard ('hagedis'), vanwege zijn kleuren en fijnkorreligheid.

Williamsiet is vernoemd naar de Amerikaanse mineralenverzamelaar, mineraloog en geoloog Lewis White Williams (1804-1873).

Serpentijn door de eeuwen heen

Serpentijn wordt al duizenden jaren door de mens verwerkt tot huishoudelijke en siervoorwerpen, zoals borden, schalen, bekers, vazen, kommen, potjes, vijzels, inktkokers. En ook tot grotere zaken zoals tafelbladen, doopvonten, vloertegels.

Beeldje van bizon met mensenhoofd van serpentijn, ca 2080 v.Chr. uit Soemerië (foto: Met Museum, New YorkDe betrekkelijke zachtheid van serpentijn en de gelijkenis met geaderde marmersoorten droegen bij aan de populariteit van de serpentijn.

Uit de steentijd (circa 300.000-3000 v.Chr.) zijn bijlen, pijlpunten en schrappers en kralen van serpentijn gevonden.

Ook uit de bronstijd (circa 3000-800 v.Chr.) zijn bijlen, messen, kralen, hangers, sierspelden en kommen van serpentijn gevonden, vooral in het Midden-Oosten.

In het oude Egypte (circa 3000-300 v.Chr.) werd de groene serpentijn verwerkt tot kralen en scarabeeën. In de grafkamers in de piramides zijn potten en vazen van serpentijn aangetroffen.

De hei-tiki, traditionele hangers van de Maori van Nieuw-Zeeland, zijn gemaakt van groene gesteenten of mineralen. De kostbaarste exemplaren zijn van appelgroene serpentijn (boweniet) en nefriet.

De Romeinen (circa 800 v.Chr.-476 n.Chr.) waren dol op de groene serpentijn. Serpentijn werd toen – en wordt nog steeds - volop gevonden in de Alpen en in Griekenland. Er zijn dan ook veel intaglio's van serpentijn opgegraven.
Romeinen hielden vooral van de Thessalische steen (lapis atracius) of Thessalisch marmer (marmor atracium), serpentijn uit de oude Griekse stad Atrax in de streek Thessalië.

Tijdens het bewind van de Romeinse keizer Diocletianus (284-305) werd de prijs van Thessalisch marmer vastgesteld op 150 denarii per kubieke voet; dat is aanzienlijk duurder dan wit marmer uit Griekenland. Een kostbare steensoort dus. Reden waarom de sarcofagen van een aantal Romeinse keizers en keizerinnen van serpentijn zijn.

Kleine stukjes gele en groene serpentijn werden graag gebruikt in de mozaïeken van mythologische wezens, planten en dieren, die de vloeren van de Romeinse villa's sierden.

Cosmaten-mozaïek op vloer van het Apostolisch paleis in RomeDe Romeinse wetenschapper Plinius de Oudere (23-79) schreef dat serpentijn goed is tegen slangenbeten. Ook zou de serpentijn gif onschadelijk maken, of de aanwezigheid van gif verraden door te verkleuren of te breken. In de Romeinse tijd werden, naar men zegt, bokalen van serpentijn gebruikt werden als de bezitter bang was om vergiftigd te worden. Plinius noemde de steen draconitus.

In de 12e en 13e eeuw was cosmaten-mozaïek (cosmati) mode in Italië. Bij de cosmaten-techniek word gewerkt met kleine driehoekjes en vierkantjes van rode, witte, gele en groene serpentijn, samen met andere materialen in andere kleuren. Deze werden gecombineerd tot drukke, ingewikkelde non-figuratieve patronen. Deze techniek werd gebruikt voor vloeren en ook voor muren.

In de middeleeuwen werd de serpentijn lapis serpentina genoemd, letterlijk 'steen van de slang'. De term was overgenomen uit het werk van de Griekse geneesheer Dioskurides, die leefde in de 1e eeuw na Christus. Hij had er natuurlijk een Griekse naam voor: lithos ofites ('slangensteen').

De huidige naam serpentijn (serpentaria) werd in 1546 geïntroduceerd door de Duitse geleerde Georgius Agricola (1494-1555) in zijn boek De Natura Fossilium.

Serpentijn werd en wordt al eeuwen gewonnen bij Zöblitz in de Duitse deelstaat Saksen, niet ver van Dresden. Georgius Agricola noemde deze serpentijn in 1546 Marmor zeblicius. De Vlaamse geleerde Boëtius de Boodt spreekt in 1606 van Zeblicius Ophites Germanorum.

Hofkirche in Dresden. Orgel met serpentijn balustrade (foto: Geolina163/Wikimedia)Vanaf de renaissance (die begint in de 14e eeuw) wordt de serpentijn uit Zöblitz ook verwerkt tot architectonische elementen zoals trapleuningen en balustrades.

In de 18e en 19e eeuw werd de serpentijn in de architectuur gecombineerd met verguld zilver. Dit is in Dresden onder andere te zien in de historische museumverzameling Grüne Gewölbe (ontstaan vanaf 1547), de Hofkirche (gebouwd 1739–1755) en de Semperoper (gebouwd 1871–1878). In Zöblitz staat een serpentijnmuseum.

Veel potjes en flesjes voor cosmetica zijn van serpentijn. In Iran zijn kohl-flesjes van serpentijn in de vorm van vogels gevonden uit de 10e-12e eeuw.

Ook in Europa werd serpentijn voor dit doel gebruikt. Ook zijn er mooie snuif- en loddereindoosjes van verschillende kleuren serpentijn gevonden.

Serpentijn is nog steeds een belangrijke mineraalgroep voor allerlei toepassingen. Je ziet het bijvoorbeeld als materiaal onder spoorrails. De mooiere soorten worden als bouwmateriaal gebruikt, zoals tegels voor wanden en vloeren.

Serpentijn en gezondheid

Bij de effecten op de gezondheid wordt met 'serpentijn' steeds groene serpentijn bedoeld. De genoemde effecten gelden grotendeels ook voor serpentijn met een andere kleur.

Bij werkingen die alleen gelden voor een speciale kleur serpentijn, wordt die kleur expliciet vermeld.

Spiritueel

Serpentijn doorboorde hanger* Alle kleuren serpentijn kunnen op het hartchakra. Op, om of net boven het hart gelegd stimuleert serpentijn de thymus. Witte serpentijn stimuleert bovendien ook het kruinchakra, en verbindt je met de hoger gelegen chakra's in de aura.
* Voor het opschonen van de hele aura leg je een witte serpentijn op het hart, en houd je een zwarte of bruine serpentijn in je linkerhand en een groene of gele serpentijn in je rechterhand. De drie chakra's onder het hart en de drie chakra's boven het hart worden zo uitgelijnd en met elkaar verbonden.
* Serpentijn maakt positief en optimistisch.
* Serpentijn helpt je om de wereld te bekijken via je derde oog. Dit helpt je om je vorige levens te herinneren, en de wijsheid opgedaan in die levens naar het nu te brengen.
* Serpentijn is dé steen om de communicatie met moeder aarde, de natuur, planten en dieren te verbeteren.
* Serpentijn is de Steen van de Innerlijke Vrede.

Mentaal

* Je hebt baat bij serpentijn als je wil afvallen of wil overstappen naar een nieuw dieet. De steen helpt in te zien waarom je eerder teveel of te ongezond ging eten. De steen ondersteunt ook je doorzettingsvermogen.
* Serpentijn is een goede steen voor mensen die zich inzetten voor een groter goed, andere mensen of de maatschappij, zonder daarbij de eigen belangen en gevoelens te negeren.
* Een goede beschermsteen tegen negatieve energieën. Serpentijn helpt je om zonder angst of aarzeling nieuwe dingen op te pakken.
* Serpentijn ondersteunt de positieve effecten van NLP (neuronlinguïstisch programmeren), met name van Time Line Therapie. De ondersteuning geldt ook voor mindfulness, psychotherapie en andere therapieën die je helpen situaties anders te beoordelen.

Emotioneel

Serpentijn schijfsteen* Serpentijn is dé steen bij emotionele stress, bijvoorbeeld door toestanden op je werk of in je omgeving, problemen in relaties, verbreken van vriendschap. De steen helpt je de oorzaken te zien, en alle overweldigende gevoelens rustig te integreren.
* Serpentijn heelt een gebroken hart en helpt je om je zonder angsten open te stellen voor nieuwe relaties.
* Serpentijn helpt je de betrekkelijkheid van alles te zien, ook die van je eigen gevoelens. De steen helpt om je minder aan te trekken van wat anderen van je vinden.
* Serpentijn helpt om bij ruzies compromissen of vredelievende oplossingen te vinden.

Fysiek

* Serpentijn activeert het immuunsysteem en de werking van de thymus. Dat biedt een goede ondersteuning bij alle infecties en ontstekingen, vooral van luchtwegen en longen.
* Serpentijn harmoniseert het hormonaal systeem. Dat geldt vooral voor de schildklier en de alvleesklier, die belangrijk zijn voor de stofwisseling (metabolisme), de omzetting van voedsel in energie, en de juiste snelheid van de spijsvertering.
* Serpentijn stimuleert de alvleesklier om de bloedsuikerspiegel op de juiste tijden te voorzien van insuline (om de spiegel te verhogen) of glucagon (om de spiegel te verlagen). Serpentijn kan zodoende helpen bij diabetes mellitus (te hoge bloedsuikerspiegel), zowel type 1 als type 2, en hypoglykemie (te lage bloedsuikerspiegel).
* Serpentijn helpt milt en nieren bij ontgiften en reinigen van het bloed (en daardoor van het hele lichaam).
* Daarnaast brengt serpentijn de waterhuishouding op orde. De werking van nieren en blaas wordt geoptimaliseerd, en indien nodig ook geheeld.
Witte serpentijn * Daardoor kan serpentijn goed werk doen bij oedeem en vochtophoping in weefsels, vooral in het longweefsel. Ook kan serpentijn helpen bij dikke knieën of dikke enkels door vasthouden van vocht. Het beste werkt hierbij de witte serpentijn.
* Serpentijn is een echte heler van het hart en verlicht dan ook alle hartklachten, zoals hartritmestoornissen en hartkloppingen. Het kan deze klachten zelfs helen. Gebruik de serpentijn preventief tegen hartklachten.
* Serpentijn helpt ook bij een te hoge of te lage bloeddruk.
* Serpentijn activeert en harmoniseert de productie van rode bloedlichaampjes en hemoglobine. Dat laatste geldt vooral voor de witte serpentijn.
* Heb je een uitgerekte huid of verslapt weefsel, bijvoorbeeld na afvallen of een zwangerschap? Serpentijn kan helpen om je huid of (buik)spieren sneller te laten herstellen. Striae (zwangerschapsstriemen) worden minder zichtbaar met serpentijn. Gebruik hiervoor ook serpentijn-olie.
* Ook mensen met een te strakke huid of te korte spieren, of spierverlamming kunnen baat hebben bij het dragen van serpentijn.
* Serpentijn helpt bij een magnesiumtekort. Het helpt calcium en magnesium beter op te nemen uit voeding.
* Ben je snel moe? Last van hoofdpijn? Spiertrekkingen? Probeer eens of de serpentijn je meer fut geeft – dankzij zijn magnesiumgehalte.
* Serpentijn werkt ontkrampend. Spierkrampen na sporten verminderen door het masseren met serpentijn olie.
* Menstruatiepijn en -krampen ontstaan regelmatig door een gebrek aan magnesium. Gebruik de serpentijn in combinatie met serpentijn-olie.
* Heb je een stijve nek doordat je lang in één positie hebt gezeten, bijvoorbeeld bij studie of een dag op kantoor? Masseer je nek dan met serpentijn-olie.
* Regelmatig dragen van serpentijn helpt je een rechte rug te houden.
* Serpentijn ondersteunt de spijsvertering, en verlicht alle aandoeningen van maag, lever, gal en darmen. Houd bij een galaanval een serpentijn in je hand of leg, als dat lukt, een serpentijn op de pijnlijke plek.
* Serpentijn helpt je om maat te houden. Handig voor mensen met boulimie of anorexia. MENTAAL???
* Serpentijn verdrijft parasieten, bijvoorbeeld wormen.

Runen

De rune die bij de serpentijn hoort, is de Ódal.

De O (Ódal = ouderlijk huis, erfgoed; vaderland, rijkdom, bestemming, bestendiging) staat voor alle gaven en talenten die je meegekregen hebt van je voorouders.

De combinatie rune en serpentijn helpt je als je een nieuwe situatie het hoofd moet bieden. Nieuw hoeft niet eng te zijn, rune en steen helpen je hier nieuwe kansen te zien en te pakken. Je kunt het! Doe het gewoon.

Sterrenbeelden

Alle kleuren serpentijn horen bij de sterrenbeelden Waterman, Tweelingen en Leeuw.

De witte serpentijn hoort vooral bij de Leeuw.
De roodbruine serpentijn hoort vooral bij de Weegschaal.

Fysische eigenschappen serpentijn

Ruw brok serpentijn uit Salem, Tamil Nadu (foto: Thamizhpparithi Maari)Zoals gezegd is serpentijn (of serpentiniet) een verzamelnaam voor een flink aantal zeer verwante mineralen. Daartoe horen praktisch altijd antigoriet, chrysotiel en lizardiet.

De chemische verschillen tussen deze drie mineralen zijn heel klein. Antigoriet en lizardiet hebben een gelaagde structuur. Chrysotiel is vezelig en wordt witte asbest genoemd.

Samenstelling: Mg₃Si₂O₅(OH)₄ + Ni
Hardheid: 2,5 - 6
Glans: glasachtig, zijdeachtig, wasachtig, vettig
Transparantie: doorzichtig tot ondoorzichtig
Breuk: splinterig, vezelig
Splijtbaarheid: perfect
Dichtheid: 2,44 - 2,62
Kristalstelsel: monoklien

Weblinks

• De Nederlandse Wikipedia geeft korte informatie over serpentijn.
• De Engelstalige mineralenwebsite Mindat geeft mineralogische informatie over de serpentijngroep.
• Mindat toont ook een flink aantal foto's van serpentijn variëteiten.