Pyriet: kenmerken en werking

Ruwe pyriet met de karakteristieke hoekige vormen

Pyriet wordt wel het goud der dwazen genoemd. Uiterlijk lijkt het sterk op goud. Het is messinggeel en oogt metalig. Zeldzaam is het allerminst: het is het meest voorkomende zwavelleverende mineraal.

Pyriet staat in Nederland bekend onder vele namen. De edelsteen wordt ook wel kattengoud of apachengoud (apachengold) genoemd. Apachengoud is eigenlijk een verzamelnaam voor pyriet, chalcopyriet en pyrietagaat. De Indianen zouden deze stenen voor goud hebben gehouden. De stenen speelden een belangrijke rol in hun tradities.
Andere namen zijn ijzerkies, zwavelkies en ijzerblende. Kies en blende zijn van oorsprong Duitse namen voor zwavelverbindingen met een metaal.

Typerend voor pyriet zijn de hoekige kristallen, vaak in de vorm van een kubus. Zijn de kristallen zuiver kubusvormig – met zes gelijke vlakken – dan wordt de steen wel duivelsdobbelsteen of Spaanse dobbelsteen genoemd.
Daarnaast komen er ook fijnkorrelige samenklonteringen (aggregaten) van pyriet voor.

Een nauw verwant mineraal, markasiet, is op het oog nauwelijks van pyriet te onderscheiden.

Pyriet is een sterk aardende steen, die je met beide voeten op de grond zet.
Een pyriet in je broekzak maakt opgewekt en vitaal, versterkt je innerlijke wijsheid en zelfvertrouwen. Pyriet laat je als een spiegel zien hoe je echt bent, met je goede en minder goede kanten. Het mineraal helpt je jezelf te aanvaarden zoals je bent.

Herkomst van de naam

Bol van pyriet De naam pyriet is afgeleid van de Griekse woorden pyr (‘vuur’), pyrites ('met vuur werkend, de smid') en pyrites lithos (‘vuursteen’).
Dit vormt een verwijzing naar het verschijnsel dat er vonken vrijkomen als je met pyriet op vuursteen slaat.

De naam markasiet (of marcasiet) kent twee mogelijke verklaringen. Het kan verwijzen naar de vindplaats, het Assyrische Markhashitu, een provincie in het noordoosten van het oude Perzië (het huidige Iran). Het kan ook afgeleid zijn van het Arabische woord marqasita, dat afstamt van het Akkadische woord marhasu ('pyriet').

Pyriet door de eeuwen heen

Mensen in de prehistorie gebruikten pyriet als vuursteen. Ze maakten vonken door een pyriet tegen een vuursteen (keisteen of flint) of een andere pyriet te slaan. Doden kregen pyriet mee in hun graf om ook in het leven na de dood vuur te kunnen maken.

Al in de oudheid werd pyriet bewerkt als edelsteen. De Oude Egyptenaren vervaardigden er mooie sieraden en spiegels van. Ook de Oude Grieken gebruikten pyriet voor sieraden en amuletten, en voor het maken van vuur.

De Romeinse geleerde Plinius de Oudere (23-79 n.Chr.) heeft eveneens over pyriet geschreven. Hij geeft deze naam echter aan meerdere, waarschijnlijk zwavelhoudende stenen.

In de Middeleeuwen werd pyriet als magische steen verwerkt in amuletten en als ‘verwarmende steen’ toegepast in de geneeskunde. Wie vaak last had van koude handen of voeten, kreeg een pyriet in zijn zak.

De eerste vuurwapens in de 16e eeuw hadden een vuursteentje van pyriet. Later ging men hiervoor vuursteen gebruiken, omdat die steen betrouwbaarder en minder breekbaar is.

Een schijfvormig stuk pyriet wordt een pyrietzon genoemdDe Azteken en Inca’s in Midden- en Zuid-Amerika hebben zulke mooie sieraden van pyriet gemaakt, dat pyriet ook wel Incasteen wordt genoemd. In graftomben zijn bolle spiegels van pyriet teruggevonden. Deze zouden voor magische doeleinden gebruikt zijn.

De Indianen in Amerika maakten prachtige armbanden en andere sieraden van pyriet, turkoois en zilver.

Tijdens de Amerikaanse goldrushes (goudkoorst) in de 17e en 19e eeuw heeft de goudkleurige pyriet menigmaal goudzoekers een poets gebakken. Ze hadden te vroeg gejuicht....

In de 19e eeuw, tijdens de regeerperiode van koningin Victoria (1837-1901), was pyriet een geliefd materiaal voor sieraden, evenals markasiet. Ze werden graag gefacetteerd gebruikt.

Omdat pyriet een goede halfgeleider is, werd het in het begin van de 20e eeuw gebruikt in kristalontvangers of kristalradio's. Tegenwoordig maken sommige hobbyisten nog steeds hun zelfgebouwde kristalradio met pyrietkristallen.

Pyriet en gezondheid

Spiritueel

* Pyriet hoort bij het basischakra (vanwege zijn hoge ijzergehalte) en bij het zonnevlechtchakra (vanwege zijn goudgele kleur). Op het basischakra aardt het en helpt het je met beide benen op de grond te staan. Op de zonnevlecht helpt het vooral de lever te ontgiften, en harmoniseert het maag, milt, alvleesklier en twaalfvingerige darm.
* Pyriet is een sterk aardende steen die een sterk inzicht kan geven in je eigen drijfveren.

Mentaal

Duidelijk is hoe pyrieten kunnen spiegelen. Het formaat van de stenen valt af te leiden uit het muntje van 20 eurocent * Pyriet geeft zelfkennis en helpt jezelf eerlijk te beoordelen en te accepteren, met al je goede en minder goede kanten.
* Mensen die erg in hun hoofd zitten, worden door de pyriet weer met beide benen op de grond gezet.
* Pyriet geeft zelfvertrouwen. Het neemt stress en spanning van zijn eigenaar over, waardoor de eigenaar rustig en kalm is. De steen moet daarom regelmatig ontladen, gereinigd en opgeladen worden.
* Mensen die vaak ziek zijn, krijgen door het dragen van pyriet inzicht in zichzelf en in de patronen die bijdragen tot hun ziekte. Ze kunnen de situatie beter doorgronden en daardoor ook oplossen. Pyriet geeft de mentale kracht die nodig is om die patronen te doorbreken.

Emotioneel

* Pyriet maakt open en eerlijk.
* Pyriet maakt evenwichtig.
* Pyriet geeft tevredenheid aan wie hem draagt.
* Pyriet helpt de geestelijke spijsvertering. Het is dan ook een prima steen voor mensen die 'veel op hun lever hebben' en binnenvetters.

Fysiek

* Pyriet versterkt het hart en de longen. Het versterkt de bloedcirculatie.
* Regelmatig dragen van een sieraad met pyriet maakt vitaal.
* Pyriet vermindert keelklachten, zoals bronchitis, hoesten en keelontsteking.
* Dankzij het hoge ijzergehalte helpt pyriet bij bloedarmoede en herstel na ziekte en uitputting.
Pyriet knolletje * Pyriet stimuleert de lever.
* Pyriet is pijnstillend en ontkrampend. Het werkt ook goed bij menstruatieklachten. Gebruik bij heftige of pijnlijke menstruatie de pyrietzon (pyriet met straalvormige patronen) voor een optimaal effect.
* Pyriet verhoogt de weerstand en versterkt het immuunstelsel.
* Pyriet heeft een gunstige invloed op de hersenen, zeker ook bij hersenbeschadiging door bijvoorbeeld een herseninfarct.
* Bij problemen met de werking van de darmen werkt de pyriet regulerend. Mensen met een onregelmatige stoelgang, verstopping of diarree vinden veelal baat bij het dragen van een pyriet in de broekzak.
* Heb je last van parasieten zoals wormen en schimmelinfecties? Het gebruik van pyrietelixer in combinatie met het dragen van een pyriet kan uitkomst bieden.

Symbolen

De pyriet hoort bij alle sterrenbeelden, maar vooral bij Stier, Ram, Leeuw en Steenbok.

De bijbehorende runen zijn de Kaun en de Úrr.
De K (Kaun = toorts) staat voor vuur, licht, kennis, overwinning op de natuur. De pyriet is dankzij het hoge ijzergehalte een beschermende en verwarmende steen.
De Ú (Úrr = oeros, ongebreidelde kracht, laten zien wat je waard bent). Pyriet is vanwege zijn ijzergehalte verbonden met Mars, de god van de oorlog, maar is ook de verpersoonlijking van mannelijke kracht. Maak je oerkracht los door een pyriet bij je te dragen!

Fysische eigenschappen pyriet

Pyriet is een ijzersulfide met gelijke hoeveelheden ijzer en zwavel. Is de verdeling anders, dan heb je geen pyriet maar markasiet. Markasiet is veel instabieler en kan na verloop van tijd door contact met zuurstof uit elkaar vallen.

Pyriet en markasiet werden heel lang voor één en hetzelfde miniraal gehouden – totdat bleek dat ze een verschillend kristalstelsel hebben: pyriet is kubisch en markasiet is rombisch.

Pyriet heeft kubische kristallen met wel zestig verschillende uiterlijke vormen. Meestal gaat het om kubussen (zes vlakken), octaëders (acht vlakken) of dodecaëders (twaalf vlakken).

Schedel gemaakt van pyriet De kristallen zijn vaak parallel gestreept op de zijkanten. Zijn deze patronen straalvorming, dan wordt de steen pyrietzon genoemd.

Door het hoge ijzergehalte kan de pyriet gaan roesten als het in aanraking komt met water. Het mineraal heeft vaak roestige verweringsranden.

Samenstelling: 4(FeS₂) + Ag, As, Au, Co, Cu, Ni, Sb, Tl, Zn.
Hardheid: 6 - 6,5
Glans: metaalglans
Transparantie: ondoorzichtig
Breuk: ruw, schelpvormig
Splijtbaarheid: geen, onduidelijk
Dichtheid: 5,0 – 5,03
Kristalstelsel: kubisch

Weblinks

• Kijk voor meer informatie bij pyriet op de Wikipedia.
• Ook interessant, met bijvoorbeeld vindplaatsen, is de Engelstalige informatie over pyriet op de mineralensite Mindat. Op deze website staan ook mooie foto's van pyriet.

Micro-opname pyriet (foto: Semoea/Ronald van der Knaap)