Lapis lazuli: kenmerken en werking

Lapis lazuli is een prachtig blauw gesteente met kenmerkende gouden pyrietspikkels.

De steen  bestaat uit meerdere mineralen, waarvan lazuriet met 25-50 procent het belangrijkste is. Soms bevat de steen ook stukjes wit; dit is calciet en soms marmer.

De beste kwaliteit lapis lazuli komt uit Afghanistan en is blauw met goudkleurige spikkels, zonder wit.

Andere namen voor lapis lazuli zijn kortweg lapis en lazuursteen.

Is de steen vrijwel egaal kobaltblauw, dan heet hij wel Royal Blue of Koningsblauw.
Lapis lazuli met veel calciet wordt Chili lapis genoemd, naar de vindplaats.

De lapis lazuli wordt al meer dan 9000 jaar gebruikt als siersteen en heelsteen. De belangrijkste vindplaats is Badakhshan in noordoost-Afghanistan.

Door zijn betrekkelijke zachtheid is lapis lazuli gemakkelijk te bewerken.

Als siersteen is hij populair vanwege de zeer decoratieve kleuren en patronen. Let eens op de pyrietspikkels: soms hopen ze zich op in bijzondere vormen, zoals ridders, sterren of spiralen.

Het is de nationale steen van Afghanistan en Bolivia.

Als heelsteen wordt de lapis lazuli al eeuwen ingezet voor klachten van hoofd, keel en longen. De steen staat bekend als vriendschapssteen.
De diepblauwe kleur wordt al eeuwen geassocieerd met wijsheid, bezinning en verdieping.

Herkomst van de naam

Hanger met drie steentjes lapis lazuliDe naam lapis lazuli betekent letterlijk 'blauwe steen'.
Lapis is het Latijnse woord voor 'steen'.
Lazuli is afgeleid van Middellatijns lazulum, een verbastering van het Arabische lãzaward. Dat woord is ontleend aan het Perzisch Lãžward, de naam van de vindplaats van dit blauwe mineraal.

Het ligt niet voor de hand om een steen nog eens expliciet lapis te noemen, zou je zeggen. In de Middeleeuwen is dit woord expres toegevoegd, om de steen te kunnen onderscheiden van pulvis lazuli, 'blauw poeder'. Dat is (meestal) gemalen lapis lazuli en werd gebruikt om blauwe verf te maken.

De namen lazuursteen en lazuriet zijn eveneens ontleend aan het Arabische woord lãzaward. De uitgang -iet is afkomstig van het Latijnse -itus ('verwant met').

In het middeleeuwse Frankrijk werd de kleur azur of asur ('blauw') ontleend aan deze edelsteen. De beginletter van lazuli verdween uit de kleurnaam omdat men in het Arabische woord lazaward de letter l als het Franse lidwoord 'l' opvatte.

De benaming azuur voor blauw wordt nog steeds gebruikt in de heraldiek (familiewapens en wapenschilden).

Lapis lazuli door de eeuwen heen

De oude Soemerische beschaving (3500-2000 v.Chr.) uit Mesopotamië (tegenwoordig zuidoost-Irak) was dol op lapis lazuli. Dit prachtige gesteente, gedolven in Afghanistan, is in talloze sieraden en objecten verwerkt. Er zijn beeldschone mozaïeken op muren en vloeren teruggevonden.

Fragment van 'Standaard van Ur', mozaiek met lapis lazuli en schelp, in British Museum (foto: Wikimedia)De lapis lazuli speelde ook een grote rol in het geloof van de Soemeriërs. Dit is te zien in de grafgiften en te lezen in hun mythen. Nisaba, de godin van vruchtbaarheid, schrift en leren, gebruikte een schrijftablet van lapis lazuli.

Mooie grafvondsten uit de tomben van de antieke stad Ur tonen lapis lazuli verwerkt in sieraden, mozaïeken (zie afbeelding, rolzegels, ogen van beelden. Ook bokalen en de heften van wapens werden graag met lapis versierd.

Een Soemerische mythe beschrijft dat er drie hemels zijn. De bovenste hemel is gemaakt van luludanitu-steen, de puurste soort lapis lazuli. De middelste hemel heeft ook de kleur van lapis lazuli. De onderste hemel is wit.

De lapis lazuli was voor de oude Egyptenaren (ca. 3300-300 v.Chr.) een heilige steen.De donkerblauwe lapis lazuli, doorspikkeld met gouden pyrietdeeltjes, werd geassocieerd met de nachtelijke sterrenhemel. De blauwe kleur werd ook geassocieerd met het levenbrengende water van de Nijl.

Lapis lazuli was gewijd aan de godinnen Nuit (godin van de hemel) en Maat (godin van de waarheid, wet, orde en harmonie). In het oude Egypte droegen rechters een hanger van lapis lazuli met de beeltenis van Maat, als teken van hun ambt.

Lapis lazuli werd gebruikt om sieraden van te maken, en er zijn vele amuletten van lapis lazuli teruggevonden (scarabeeën). Ook in het beroemde graf van Toetanchamon (ca. 1342-1323 v.Chr.) is dat het geval. Het bekende dodenmasker van Toetanchamon is gemaakt van zuiver goud, ingelegd met strepen lapis lazuli (zie afbeelding).

Volgens het Boek der Doden diende de scarabee die op het hart van de dode werd geplaatst, van lapis lazuli te zijn. Verpulverd en vermengd met vet werden lapis lazuli en malachiet als oogschaduw gebruikt.

De Egyptenaren verkregen hun lapis lazuli via handel uit Afghanistan. Dit land was later ook de bron van lapis lazuli voor de Grieken en de Romeinen. Deze lapis werd onder andere gebruikt om rolzegels van te maken.

In de Griekse Oudheid (800-300 v.Chr.) en de Romeinse Oudheid (600 v.Chr.-500 n.Chr.) werd de steen saffier genoemd. De Griekse filosoof Theophrastus (371–287 v.Chr.) en de Romeinse schrijver en wetenschapper Plinius (23-79) noemden het 'saffier met gouden spikkels en witte vlekken'.

De Griekse arts Pedanius Dioscorides (40-90), schrijver van een medische encyclopedie, stelde dat lapis lazuli goed is voor de behandeling van schorpioensteken, maagzweren en oogkwalen. Hij bleef een belangrijke bron tot ver in de 18e eeuw. Vanaf de 16e eeuw werd lapis ook graag gebruikt als middel tegen geslachtsziekten.

De oudste sporen van lapis als pigment stammen uit de 7e eeuw. Ze werden gevonden op muurschilderingen in Afghaanse grotten.

Mozaiek met lapis lazuli in Santa Maria Antiqua, Rome, begin 8e eeuwRond het jaar 1200 werd een manier uitgevonden om een mooiere kwaliteit pigment uit het gesteente te winnen. De prachtige diepblauwe kleur ontstond na een zeer bewerkelijk proces van malen en uitfilteren van het witte marmer. De beste kwaliteit was bijna puur lazuriet. De kostbare pigment kreeg de naam ultramarijn.

In de Middeleeuwen werd ruwe lapis lazuli naar Europa geëxporteerd om te worden bewerkt tot sieraden en verwerkt tot pigment en inkt. Middeleeuwse manuscripten zijn soms uitbundig versierd met blauwe inkt van lapis.

Het pigment is te vinden in veel schilderijen uit de Renaissance en de Barok. Grote kunstenaars zoals Leonardo da Vinci, fra Angelico, Michelangelo gebruikten graag pigment op basis van lapis lazuli. Zo gebruikte Michelangelo het kostbare ultramarijn voor de hemel in de Sixtijnse Kapel in het Vaticaan.
Ook de grote meesters uit onze Gouden Eeuw, onder wie Rembrandt, gebruikten gemalen lapis lazuli om hun blauwe verf van te maken.

In de 18e eeuw werd aan de Franse en Engelse hoven een soort geheimtaal gebruikt; met bloemen of edelstenen werden boodschappen overgebracht. (Lees ook de stenenblog: ABC van het edelstenenalfabet.)
Lapis lazuli kon in dit stenenalfabet meerdere betekenissen hebben, zoals 'succes!', 'bemin mij', 'ik houd van jou', afhankelijk van de steenzetting en de drager van de steen.

Synthetische ultramarijn werd pas in de 19e eeuw in Frankrijk vervaardigd, door de chemicus Jean-Baptiste Guimet (1795-1871).

Lapis lazuli en gezondheid

Spiritueel

Hanger van lapis lazuli* De lapis lazuli werkt het sterkst op het keelchakra en het voorhoofdchakra, door zijn kobaltblauwe tot indigoblauwe kleur. De steen werkt eveneens sterk in op de zonnevlecht. Hij reinigt, harmoniseert en integreert de energiestroom tussen zonnevlecht, keelchakra en kruinchakra.
* Lapis lazuli is een goede steen om je te uiten zoals je bent, zonder toneelspel of maskers.
* Lapis kan je helpen je eigen waarheid te spreken. Dit kan helpen stotteren te verminderen.
* Lapis lazuli is kalmerend voor de geest. De steen schept rust en orde in je gedachten, helpt tegen malende gedachten en muizenissen.
* Lapis lazuli geeft innerlijke wijsheid. Maakt gefocust, trouw, loyaal en integer.
* Lapis lazuli is een goede steen voor meditatie en kan je in contact brengen met de Akasha-kronieken.
* Lapis lazuli is de steen van de vriendschap en relaties. De steen helpt je om jouw relaties en partner te accepteren zoals ze zijn.

Mentaal

* Lapis lazuli vergroot je zelfvertrouwen en je vertrouwen in eigen kunnen en intuïtie.
* Lapis lazuli maakt optimistisch, maakt nieuwsgierig naar het onbekende, maar met voorzichtigheid.
Brok lapis lazuli* Lapis lazuli heeft een sterke invloed op zoeken naar kennis en waarheidsvinding. Een goede steen voor onderzoekers en journalisten.
* Lapis lazuli nodigt uit tot contemplatie (een soort meditatie) en bezinning.
* De steen vergroot de concentratie en helpt om potentiële problemen goed te bekijken. Vaak blijken situaties minder vervelend dan ze eerst leken.

Emotioneel

* Angsten en vooroordelen verdwijnen met lapis lazuli.
* Vooral klachten die ontstaan zijn door het onderdrukken van ergernissen, zoals hoofdpijn, keelpijn en misselijkheid, verminderen door het dragen van lapis lazuli.
* Lapis Lazuli helpt je het heft in eigen handen te nemen, niet in een slachtofferrol te gaan. De steen helpt je om kalm de situatie te overzien en je kansen in te schatten.

Fysiek

Trommelstenen van lapis lazuli* Klachten aan mond, keel, stem en longen verdwijnen, zoals aften, amandelontsteking, keelontsteking, keelpijn, bronchitis.
* Lapis lazuli is een zwavelhoudend aluminiumsilicaat. De steen heeft als silicaat een opbouwend effect op de botten. Het is dan ook een goede steen bij sportblessures, blauwe plekken en botbreuken.
* Het aluminium in de steen heeft een gunstig effect op de zenuwen. Daardoor is de steen perfect bij hoofdpijn en zenuwpijnen. Werkt vooral (ont)spanningsmigraine en migraine als resteffect van een whiplash.
* De lapis lazuli is een goede steen tegen hoge bloeddruk. Draag de steen bij voorkeur op het hart om een hoge bloeddruk te verlagen. Bij een lage bloeddruk kun je de steen beter niet langdurig gebruiken.
* Nagelbijten verdwijnt als je langdurig lapis lazuli draagt.
* Lapis lazuli reguleert de schildklierfunctie en werkt harmoniserend op de calciumhuishouding. Dit is een goede steen voor mensen met osteoporose.
* Lapis lazuli harmoniseert de menstruatiecyclus.
* Lapis lazuli versterkt het immuunsysteem, is ontstekingsremmend en ontstekingswerend.
* Lapis lazuli stimuleert en harmoniseert de werking van de lever, de maag en de nieren.
* Lapis lazuli werkt uitstekend tegen huidwondjes, pukkeltjes, eczeem en andere huiduitslag door nerveuze oorzaken. Lapis lazuli verlicht ook de jeuk bij eczeem en insectenbeten.
* Lapis lazuli geneest ontstekingen van zenuwen en zenuwuiteinden. Het kan daarom een ziekte als MS (Multiple Sclerose) verlichten.

Runen

De runen die bij de lapis lazuli horen, zijn de Reið en de Íss.
De R (Reið = rijden) staat voor reizen, leren, inzicht, contemplatie, het overbruggen van tijd en ruimte.
De I (Íss = ijs) is symbool voor verstarring, consolidatie. Het is de rune van de wijsheid en de meditatie.

Sterrenbeelden

De lapis lazuli hoort bij het sterrenbeeld Boogschutter.

Fysische eigenschappen lapis lazuli

Hanger met geverfde lapis lazuli. Aan de zijkant zie een stuk ongeverfde steen Lapis lazuli bevat bevat naast lazuliet ook witte calciet, donkerblauwe sodaliet en goudglanzende pyriet. Soms bevat de steen ook marmer.
Het gesteente kan verder augiet, diopsiet, enstatiet, hauyn en noseaan bevatten.

De intens blauwe stenen zijn het meest geliefd. Stenen met relatief veel calciet worden dan nogal eens blauw geverfd.

Weblinks

Een drakenschedel gemaakt van Afghaanse lapis lazuli. Lengte: 13 cm. Gewicht: 550 g.

• Kijk voor meer informatie bij de lapis lazuli op Wikipedia.
• Of bekijk op de Engelstalige mineralenwebsite Webmineral een uitgebreide beschrijving van lazuriet, waaruit lapis lazuli grotendeels bestaat.
• Een andere interessante Engelstalig mineralenwebsite is Mindat, met onder meer  vindplaatsen en veel plaatjes van lapis lazuli.
• In het online mineralenmuseum van de Amerikaan John Betts staan mooie foto's van lapis lazuli. Het gesteente wordt daar gepresenteerd als variëteit van het mineraal lazuriet.
  
  
  

Lapis lazuli ketting