Citrien: kenmerken en werking
Eigenschappen Citrien
Samenstelling: SiO2 + (Al, Fe, Ca, H, Mg, Li, Na)
Hardheid: 7, bros
Transparantie: doorzichtig, doorschijnend
Breuk: schelpvormig, splinterig, zeer bros
Splijtbaarheid: geen
Dichtheid: 2,63 – 2,65
Kristalstelsel: trigonaal, hexagonaal
Citrien is een vrij zeldzame citroengele variëteit van kwarts. Soms gaat de kleur meer naar bruingeel of naar geel.
Omdat het zo’n zeldzaam mineraal is, is vervalsen lucratief. De meeste citrien die op de markt wordt aangeboden, is dan ook helaas geen echte citrien. Veelal is het gebrande amethist. Verhit je amethist tot ruim 500 graden Celsius, dan wordt het namelijk gelig van kleur.
Soms ook wordt rookkwarts tot 'citrien' verhit.
Dit soort gemanipuleerde amethist wordt verkocht onder allerlei schilderachtige handelsnamen, zoals bahia citrien en madeira citrien.
Andere (verwarrende) namen voor citrien zijn topaaskwarts, pseudotopaas, topaas safraniet.
Oorzaak van al die verwarring is dat juweliers tot circa 1930 alle gele edelstenen ‘topaas’ noemden. Daarna werd wetenschappelijk onderzoek naar edelstenen serieuzer genomen. Sindsdien wordt er wel onderscheid gemaakt tussen gele topaas en gele kwarts, citrien dus.
Bovendien presenteren handelaren citrien soms misleidend als topaas, want dan kunnen ze er meer geld voor vragen. Dit gebeurt onder fantasienamen als bahia topaas, madeira topaas, spaanse topaas, uruguay topaas of goudtopaas.
Om de echte topaas van citrien te onderscheiden, wordt topaas meestal aangeduid met edeltopaas.
Citrien en rookkwarts in één steen wordt smoky citrien ('rookcitrien') genoemd.
Citrien is een hartverwarmende en vrolijk stemmende steen. Het vergroot de concentratie, geeft zelfvertrouwen en maakt vastberaden.
In de edelsteentherapie wordt citrien vooral gebruikt voor klachten aan maag, alvleesklier en lever. Ook wordt citrien veel gebruikt voor blaas- en nierklachten.
Herkomst van de naam
Citrien of citroenkwarts is afgeleid van Latijn citrus ('citroenboom').
Topaaskwarts is kwarts met de goudgele kleur van topaas.
Pseudotopaas komt van Grieks pseudes (‘nep, vals, onecht'), dus nep-topaas.
Topaas safraniet is genoemd naar de gele kleur van specerij saffraan, gemaakt van de stampers van de saffraankrokus.
Citrien door de eeuwen heen
In het oude Griekenland bewijzen vondsten dat citrien al als edelsteen werd gebruikt, tijdens de Hellenistische Tijd (tussen 300 en 150 v.Chr).
Vanaf de Romeinse tijd (753 v.Chr.-476 n.Chr.) tot ver daarna werd de citrien gezien als een stukje van de zon. Men meende dat dit mineraal het zonlicht had geabsorbeerd. Romeinen gebruikten citrien als amulet tegen rampspoed en duisternis, en voor een zeer lang en gezond leven. Romeinse soldaten droegen soms citrien op hun borstschild. Er werden toen ook prachtige intaglio's van citrien gemaakt.
De naam citrien voor gele doorzichtige stenen raakte in zwang toen de vrucht citroen via handelswegen uit het oosten bekend raakte in Europa. Dit was in de 11e en 12e eeuw n.Chr..
Tot in de Middeleeuwen kregen verschillende gele stenen de naam citrien. In 1546 echter reserveerde de Duitse wetenschapper Georgius Agricola (1494 – 1555) deze naam voor gele kwarts. Sindsdien is dat de regel.
Citrien werd in de Middeleeuwen voorgeschreven als middel tegen depressie vanwege gebrek aan licht, en bij voorjaarsmoeheid. Citrien zou ook voor een lang en gelukkig huwelijk zorgen - reden waarom citrien graag in hangertjes en ringen werd gezet en gedragen.
In Schotland werd citrien in de 17e eeuw veelvuldig decoratief verwerkt in de heften van messen, dolken en zwaarden, vaak als ingelegde versiering of als pommel. Er zijn ook heften/grepen gevonden die volledig van citrien waren. Men geloofde dat citrien de ‘steen van voorspoed en succes’ was. Deze citrien werd gevonden in Schotland zelf, in het gebergte Cairngorm.
In de Victoriaanse tijd (1837-1901) was citrien een geliefde steen voor sieraden, hangers, oorbellen en broches. dankzij het koninklijk kasteel Balmoral in de Schotse hooglanden maakte koningin Victoria kennis met de citrien die daar gevonden werd. Zij werd er een groot liefhebber van.
Door het enthousiasme van Victoria en haar echtgenoot Albert is de citrien nu integraal onderdeel van de nationale Schotse klederdracht. Veel kilt-pins (‘kilt-speld’, om de kilt dicht te maken) zijn versierd met citrien, evenals de sgian-dubh (‘verstopt mes’), een kleine dolk die net onder de knie is vastgegespt.
Juweliershuis Cartier ontwierp naar aanleiding van de kroning van de Engelse koning George VI (1895-1952) in 1937 een aantal verfijnde Art Deco tiara’s met citrien. Een tiara met citrien en diamant heeft een 62,35-karaats emerald-geslepen citrien. Het bijzondere van deze steen is dat hij ook als broche gedragen kan worden. Een aantal van deze tiara’s met citrien zijn in het bezit is van de Luxemburgse koninklijke familie.
Tussen de wereldoorlogen werd citrien graag gebruikt in Jugendstil en Art Deco sieraden, meestal als grotere steen. Grote Hollywood-sterren als Greta Garbo (1905-1990) en Joan Crawford (1904-1977) droegen dergelijke hangers en ringen. Daardoor wilden veel vrouwen ook juwelen met citrien hebben. Greta Garbo startte een eigen Art Deco sieraden lijn, waarin zeer vaak citrien verwerkt was.
Hertogin Kate Middleton (1982-), gemalin van de Engelse prins William (1982-), draagt regelmatig sieraden van citrien. Dat doet de populariteit van deze steen weer toenemen.
Effecten op de gezondheid
Spiritueel
* Door de citrien op de thymus te leggen zal depressie verminderen. Door het dragen van citrien op thymushoogte zal je redelijk snel weer de zonnige kanten van het leven zien.
* Citrien maakt vrolijk en actief. Dit werkt het sterkst als je de steen als oorbellen draagt. Dit brengt de hersenhelften in balans.
Mentaal
* Citrien maakt extravert en creatief. Helpt bij geestelijke inspanning om alert te blijven en grote verbanden te zien. Citrien geeft een goede ondersteuning bij studies als geologie, geschiedenis en sociologie.
* Citrien geeft zelfvertrouwen en een goed humeur. Het helpt je jezelf te accepteren zoals je bent. Helpt je ook de lat op een realistisch niveau te houden. De steen helpt goed tegen faalangst.
Emotioneel
* Teleurstellingen zijn gemakkelijker te verwerken met citrien.
* Citrien helpt ontspannen, en helpt bij stress en burn-out om alles weer in de juiste proporties te zien en daarnaar te handelen.
* De citrien helpt angsten los te laten.
* De emotionele spijsvertering verbetert als je citrien als hanger net onder het borstbeen draagt, of op de zonnevlecht legt. Dat werkt ook voor de fysieke spijsvertering
Fysiek
* Het dragen van een citrien hangertje, in combinatie met het drinken van citrienwater (soms aangevuld met barnsteenwater), verlicht maagklachten als maagzweren, maagontsteking, maagkanker.
* Citrien verlicht verschillende leverklachten, zoals een koud gestel, leververvetting, levercirrose.
* Citrien versterkt het immuunstelsel, de blaas, de nieren, en de darmen. Blaasontsteking en nierontsteking genezen sneller met citrien.
* Bij ouderdomssuikerziekte (diabetes mellitus) is het raadzaam om een citrien te dragen en regelmatig citrienwater te drinken. Dit stimuleert de alvleesklier. De citrien kan ook preventief gedragen worden.
* Citrien die aluminium bevat (is vaak wat lichter getint dan de ijzerhoudende citrien) heeft een stimulerende en regenererende werking op de zenuwen. Zenuwen die beschadigd zijn door beknelling of uitrekken, worden geheeld met citrien.
* Door de ingesloten silicium heeft citrien een gunstig effect op huid, haar en nagels. Gebruik citrienwater om je haar mee te wassen en te spoelen bij roos, schilferige hoofdhuid.
* Dankzij dit silicium heeft citrien ook een gunstig effect op allerlei klachten met botten en gewrichten. Leg citrien regelmatig op de aangedane plek, of draag hem in je zakken of als sieraad.
* Een opgeblazen gevoel wordt verlicht als je een half uurtje gaat liggen met een citrien op de maag en/of lever. Ter ondersteuning kun je bergkristalwater drinken, of beter nog barnsteenwater
Runen
De rune die bij de citrien hoort, is de Thurs.
De th (Thurs = reus) ziet eruit als een doorn. Net zoals de roos door doornen beschermd wordt, biedt deze rune bescherming en verzorging. Hij geeft 'reuzenkracht'.
Sterrenbeelden
Citrien is de steen van de sterrenbeelden Tweelingen, Stier, Maagd, Leeuw en Boogschutter.
Fysische eigenschappen citrien
Citrien hoort net als bergkristal bij de kwartsen en vormt net als bergkristal mooie grote kristallen. De zijkanten van de kristallen vertonen kenmerkende dwarsstreepjes.
Citrien wordt in clusters gevonden, zoals bergkristal.
Citrien dankt zijn mooie gele kleur meestal aan ingesloten ijzer en soms aluminium.
Met sommige soorten ijzer gaat de kleur meer naar bruin, met aluminium meer naar geel.
Weblinks
- Mineralogisch is citrien een variëtiet van kwarts. Daarom vind je citrien soms niet als zelfstandig mineraal in boeken en databases.
- Kijk voor meer achtergrondinformatie over de fysieke eigenschappen bij citrien op de Wikipedia.
- Op de Engelstalige site Mindat staat interessante informatie over de mineralogische eigenschappen en de vindplaatsen van citrien. Ook vind ja daar een mooie citrien fotogalerij. (Pas op: tussen de plaatjes staat ook gebrande amethist.)
- In de Mindat-galerij zijn de Braziliaanse exemplaren van citrien af en toe heel groot. Op de Russische pagina staat onder andere citrien met rookkwarts fantomen.
- Kijk eens bij de Amerikaan John Betts voor mooie foto's van citrien in het Online Mineral Museum. Daar zie je ook vergroeiingen met citrien.
Wist je dat...
- ... citrien ook bruinige tinten kan hebben? Dat komt doordat citrien naadloos kan overgaan in rookkwarts.
- ... citrien soms voorkomt in amethistgeodes? En soms in geodes met bergkristal? De geelachtige punten in bergkristal kunnen echter ook ijzerkwarts zijn. Verder kan bergkristal ook mooi geel zijn met ingesloten zwavel. Je ziet dat het lastig is om de citrien goed te herkennen.
- ... citrien niet alleen geld en geluk aantrekt, maar ook moed en zekerheid? Stop een kleine citrien in je portemonnee om geld aan te trekken. Draag dagelijks citrien bij je om geluk en zelfverzekerdheid aan te trekken.
- ... citrien alle soorten negatieve energie absorbeert, transformeert, verstrooit en laat afvloeien naar de aarde? De steen is daarom zeer goed voor plant, dier, mens en milieu. Citrien geeft energie aan elk niveau van het leven.
- ... citrien vooral een zeer prettige beschermsteen is voor mensen die gevoelig zijn voor milieu-invloeden, straling van mobieltjes of magnetrons e.d.?