Chalcopyriet: kenmerken en werking

Brokje chalcopyrietKristallen van chalcopyriet zijn meestal tot 4 cm groot. De grootste kristallen zijn gevonden in Rusland, in de Nikolai-mijn bij Dalnegorsk. Die kristallen kunnen tot zo'n 40 cm lang zijn.

Chalcopyriet is erg zacht en daardoor minder geschikt voor sieraden. Beeldjes en andere kunstvoorwerpen worden wel chalcopyriet gemaakt, omdat de steen gemakkelijk te bewerken is.

In de edelsteentherapie wordt bij voorkeur met de bonte stukjes chalcopyriet gewerkt, omdat deze een sterkere werking lijken te hebben dan de goudkleurige variëteit.

Chalcopyriet wordt veel gebruikt voor mensen met een kinderwens. Daarnaast wordt het mineraal gebruikt tijdens leggingen met andere stenen, om de energie van die stenen beter te laten stromen.

Herkomst van de naam

De naam chalcopyriet is afgeleid van de Griekse woorden chalcos ('koper') en pyros ('vuur').

De naam apachengold of apachengoud wordt gebruikt voor aan zowel pyriet, chalcopyriet als pyrietagaat. De naam verwijst naar de traditionele vindplaatsen in de Amerikaanse staat Arizona, woonplaats van de Apache-indianen.

De naam bont kopererts (of kortweg bont koper) spreekt voor zich: chalcopyriet is een kopererts en kan bonte kleuren vertonen. Het woord koper komt van Latijn aes cyprium ('erts van Cyprus'), later verkort tot cuprum.

In de naam koperkies is kiess Duits mijnwerkersjargon voor 'metaal met zwavelverbinding, slecht metaal'.

Chalcopyriet wordt soms pauwenerts genoemd vanwege zijn bonte kleuren, waaronder het iriserende blauw dat doet denken aan een pauwenstaart.

Borniet dankt zijn naam aan de Oostenrijkse mineraloog Ignaz von Born (1742-1791). Dit mineraal is ook een kopererts en wordt net als chalcopyriet bont kopererts en pauwenerts genoemd.

Chalcopyriet door de eeuwen heen

Chalcopyriet bolAl in de bronstijd (ca. 3000-800 v.Chr.) was chalcopyriet de belangrijkste bron van koper. Men had rond 5500 v.Chr. ontdekt dat rots door verhitting koper ging zweten. En rond 3300 v.Chr. had men geleerd hoe je koper kunt verwerken.

Omdat koper vrij zacht is, werden kopererts en tinerts samen gesmolten om een harder metaal te verkrijgen. Deze legering wordt brons genoemd.

Men ontdekte dat brons behalve mooi goudkleurig ook goed te bewerken is. Je kon het in allerlei vormen verwerken, en het bleek niet alleen harder maar ook taaier bij gebruik. Interessant voor bijlen en hamers!

Reeds 2500 v.Chr. werden er beelden gemaakt door gesmolten brons in een mal te gieten.

Nederland en België hadden onvoldoende grondstoffen om zelf brons te vervaardigen. Brons werd hier kennelijk wel bewerkt. In de Lage Landen zijn in prehistorische graven bronzen bijlen, zwaarden, messen en pijlpunten gevonden, evenals sieraden van brons (armbanden, oorringen). Zo is in Jutphaas een voorwerp van brons gevonden gedateerd 1800-1400 v.Chr., mogelijk een ceremoniële dolk.

De Duitse geleerde en 'vader van de mineralogie' Georgius Agricola (1494-1555) noemde chalcopyriet en alle andere metaal-zwavelverbindingen pyrites, naar Grieks pyr ('vuur'). Verwijzend naar de Duitse geleerde Albertus Magnus (1206-1280) beschreef Agricola de pyrites als een mengsel van steen en metaal; in vuur smelt het metaal, terwijl de steen niet wordt aangetast. Hij stelde dat de Grieken al wisten dat er vonken ontstaan als je met een steen of stuk metaal op zulk materiaal slaat, waardoor je vuur kon maken.

Brokje ruwe chalcopyrietAgricola schreef dat de pyrites verschillende metalen kunnen bevatten zoals goud, zilver, antimoon, koper en ijzer. Koperhoudend pyriet noemde hij chalcitis, haar Grieks chalcos ('koper'). Volgens Agricola heeft chalcitis als medicinale werking dat het je lichaam verwarmt, wonden heelt en wild vlees doet verdwijnen.

In 1724 werd chalcopyriet voor het eerst wetenschappelijk beschreven als zelfstandig mineraal. Dit was te danken aan de Duitse arts en mineraloog Johann Friedrich Henckel (1678-1744), die het mineraal ook zijn huidige naam gaf.

Omdat chalcopyriet - net als veel andere koperlegeringen - op den duur een groenig patina krijgt, wordt het soms gebruikt voor kleine beeldjes en andere kunstvoorwerpen.

Veel koper dat nu in leidingen en koperdraad zit, is gewonnen uit chalcopyriet. Chalcopyriet en koper zijn geleidend en corrosiebestendig.

Chalcopyriet en gezondheid

Spiritueel

Presse-papier van chalcopyriet* Bij de chalcopyriet horen zonnevlechtchakra en kruinchakra. De gouden kleur van zuivere chalcopyriet reageert direct op het zonnevlechtchakra en opent, zuivert en activeert het kruinchakra.
* Veelkleurige chalcopyriet kan de zeven hoofdchakra's, de fijnstoffelijke lichamen (aura's) en energiebanen van het lichaam stimuleren. Daardoor stroomt de energie beter door. Tijdens een edelsteenlegging met andere stenen helpt chalcopyriet de behandeling beter aan te slaan.
* Regelmatig werken met chalcopyriet geeft zelfvertrouwen en brengt geluk.
* Tijdens een meditatie geeft chalcopyriet inzichten op spiritueel, mentaal, emotioneel en fysiek niveau. Het mineraal helpt bij het interpreteren van beelden die je ziet tijdens meditatie of dromen.

Mentaal

* Chalcopyriet stimuleert de honger naar kennis, met name naar zaken die als mystiek of onverklaarbaar worden beschouwd. Chalcopyriet is een steen van het mystieke en bovennatuurlijke, en gek genoeg ook van het strikt wetenschappelijke.
* Het dragen van een sieraad met chalcopyriet maakt geconcentreerder en opmerkzamer. Het geeft je meer oog voor details. Een goede steen voor mensen die bezig zijn met de spelling, zowel de eindredacteur als de dyslecticus.
* Chalcopyriet helpt logisch, gestructureerd en systematisch te denken, en patronen te herkennen. De steen helpt daarom bij studeren.
* Chalcopyriet helpt je ook je beter te uiten, en beter onder woorden te brengen van je wensen en dromen, de juiste woorden te kiezen in bepaalde situaties. Een stuk chalcopyriet in de woonkamer kan de communicatie binnen een gezin opener, eerlijker en helderder maken.
* Chalcopyriet bestaat uit ijzer dat de mannelijke energie versterkt, en uit koper dat de vrouwelijke energie versterkt. Deze combinatie helpt om je eigen seksualiteit te (h)erkennen.
* De aanwezigheid van de metalen helpt je om met beide benen op de grond te staan.

Emotioneel

Bont koper, veelkleurige chalcopyriet* Chalcopyriet is een goede beschermsteen tegen negatieve invloeden, inclusief je eigen boze luimen.
* Ben je iets kwijt? Chalcopyriet helpt bij het vinden van verloren voorwerpen.
* Chalcopyriet werkt aardend en geeft een goede geestelijke balans.
* Het mineraal heeft een sterk kalmerend effect.
* Chalcopyriet beschermt tegen jaloezie. Je wordt minder gevoelig voor andermans jaloezie en je hebt zelf ook minder last van jaloerse gevoelens.
* Chalcopyriet is een fijne beschermsteen tegen negatieve energieën, van negatieve emoties van anderen tot verbaal en emotioneel geweld.
* Vooral bij depressie en somberheid geeft chalcopyriet meer kleur en vreugde aan het leven.

Fysiek

* Chalcopyriet stimuleert het afvoeren van gifstoffen uit het lichaam. Soms leidt dit tot tijdelijk verergeren van de klachten.
* Het dragen van een chalcopyriet in je broekzak is goed voor bloed, bloedsomloop, overdracht van zenuwprikkels en spierwerking. Dit dankzij de aanwezigheid van koper, ijzer en zwavel in het mineraal.
* Chalcopyriet ondersteunt de zintuigen (zicht, gehoor, reuk, smaak, gevoel).
* Chalcopyriet kan aanvallen van spasmen verzachten.
* Chalcopyriet heeft een regenererende werking op hersenen, huid en haar. Je kunt het ook preventief gebruiken tegen herseninfarct en beroerte.
* Het aanwezige ijzer stimuleert de zuurstofopname via de longen en de huid, en stimuleert de afvoer van koolzuur via huid en ademhaling.
* Gezwellen, wratten en tumoren kunnen slinken bij het dragen van chalcopyriet. Dat geldt ook voor abcessen.
* Bij schimmelinfectie werkt chalcopyriet sterk reinigend. Overmatige vloed en witte vloed bij vrouwen verminderen bij het dragen van chalcopyriet.
Brokjes bont kopererts * Last van de menstruatie? Chalcopyriet werkt sterk ontkrampend en harmoniserend op pijnlijke en hevige menstruaties.
* Chalcopyriet is een goede beschermsteen voor zwangere vrouwen, als beschermer van zowel de foetus als de aanstaande moeder. Daarnaast helpt chalcopyriet zwangerschapsklachten als misselijkheid, braken, opgezette enkels te verminderen, en deze klachten soms zelfs helemaal weg te nemen.
* Alle ontstekingen helen sneller als je chalcopyriet bij je draagt. Het koper in de chalcopyriet is antibacterieel. Voorbeelden zijn keelontsteking, amandelontsteking, bronchitis.
* Spoelen met chalcopyrietwater verlicht klachten zoals tandvleesontsteking, slijmvliesontsteking in de mond, allergische blaasjes op lippen of tong. Slik dit water liever niet door.
* Chalcopyriet helpt vocht los te laten bij oedeem en overgewicht door vastgehouden vocht.
* Dankzij de zwavel bevordert chalcopyriet de vruchtbaarheid van man en vrouw. Het ondersteunt de hormoonhuishouding op dit gebied.
* Chalcopyriet verbetert eetlust en spijsvertering, en kan hierdoor lusteloosheid wegnemen. Beschermt slijmvliezen in de wand van maag, twaalfvingerige darm en alvleesklier.
* Bij huidklachten zoals likdoorns, wratten en eeltkloven kan het helpen om regelmatig chalcopyriet-olie op de huid te smeren.

Runen

De rune die bij chalcopyriet hoort, is de Ing.

De ng (Ng = de god Ing, inspiratie, intuïtie, paranormale begaafdheid) staat voor vruchtbaarheid, creativiteit en het scheppen van nieuwe dingen, nieuwe ideeën, nieuwe mogelijkheden. Ing of Ingvarr is een naam voor Frey, de god van de vruchtbaarheid.
Deze rune in combinatie met de bonte chalcopyriet helpt je nieuwe gezichtspunten en nieuwe mogelijkheden te vinden.

Sterrenbeelden

De chalcopyriet hoort bij de sterrenbeelden Maagd, Ram en Schorpioen.

Fysische eigenschappen chalcopyriet

Chalcopyriet kristallen op kwarts uit Peru (foto Rob Lavinksy, iRocks.com)Chalcopyriet is een koper-ijzersulfide. Bij oxidatie kan chalcopyriet azuriet, malachiet of cupriet vormen, allemaal koperertsen.

Chalcopyriet wordt vaak aangezien voor goud of pyriet, maar kan met een paar testjes wel van goud en pyriet onderscheiden worden.
Chalcopyriet is zachter dan pyriet en harder dan goud, en heeft een andere streepkleur. Dit begrip verwijst naar de streep die ontstaat wanneer je met het mineraal over ongeglazuurd porselein krast. Chalcopyriet geeft een zwarte streepkleur met groene vlekken. Pyriet geeft een zwarte streep, en goud een goudgele.

Chalcopyriet en borniet worden vaak met elkaar verward. Ze worden bovendien vaak samen gevonden. De borniet heeft als chemische samenstelling Cu5FeS4. Dat betekent dat er meer koper dan ijzer in zit. Bij de chalcopyriet is de verhouding ijzer-koper ongeveer half om half.

Chalcopyriet wordt meestal zuiver aangetroffen. De verschillende vindplaatsen hebben allemaal hun eigen mix van vergroeide elementen, mede bepaald door de wijze van ontstaan.

Weblinks

• De Nederlandstalige Wikipedia biedt slechts een klein lemma over chalcopyriet. Meer informatie is te vinden bij de Duitstalige wiki.
• De Engelstalige mineralenwebsite Mindat geeft mineralogische informatie over chalcopyriet en zijn vindplaatsen.
• Bij Mindat vind je prachtige foto's van chalcopyriet, waaronder Nederlandse chalcopyriet uit de voormalige mijn Hendrik-Emma in Brunssum.
• De Amerikaan John Betts toont veel voorbeelden van chalcopyriet en van chalcopyriet vergroeid met mineralen als calciet, acanthiet, actinoliet, sfaleriet en kwarts in zijn Online Mineralenmuseum.