Apatiet: kenmerken en werking

Steentjes ruwe apatiet van edelsteeenkwaliteitApatiet is een weinig bekend, maar boeiend mineraal. Het gaat eigenlijk om een groep mineralen met een grote verscheidenheid aan tinten. De meest voorkomende kleuren zijn blauw, groen en groenblauw. Ook geel komt vrij vaak voor. Kleuren zoals roze en wit zijn zeldzamer.

De meest voorkomende soort apatiet is fluorapatiet. De naam apatiet wordt dan ook vaak als synoniem voor fluorapatiet gebruikt.

Een aantal kleurvariëteiten heeft een eigen naam:
- gele apatiet heet beloviet, een andere gele apatier heet ellastadiet;
- kleurloze apatiet heet francoliet;
- lichtgroene apatiet heet asparagoliet;
- groene apatiet heet tulliumiet;
- transparante helderblauwe apatiet heet moroxiet;
- roze apatiet heet mangualdiet;
- roodbruine tot zwarte apatiet heet britholiet.

Fraaie apatietkristallen van edelsteenkwaliteit worden gevonden in onder meer Birma, India, Sri Lanka en Pakistan.

Ook apatiet uit Brazilië, Mexico, Madagaskar, Kenia en Zuid-Afrika is vaak geschikt voor verwerking in juwelen. Zo is in Kenia een enorme groene apatiet van 700 karaat gevonden.

Veel apatiet is niet van edelsteenkwaliteit. Deze apatiet wordt grotendeels gewonnen als fosforerts. Fluorapatiet is een belangrijke grondstof voor kunstmest.

Apatiet is een geliefd verzamelobject, omdat hij zo veelzijdig is, in meerdere kleuren voorkomt en in veel landen te vinden is.

Edelsteentherapeuten gebruiken apatiet graag, omdat het mineraal een belangrijk bestanddeel is van menselijke botten en tanden, en belangrijk is voor onze stofwisseling. Klachten aangaande botten, gewrichten en gebit kunnen vaak succesvol bestreden worden met apatiet.

In de edelsteentherapie werken we vooral met blauwe en blauwgroene apatiet. Apatiet wordt graag ingezet bij gebrek aan eetlust en problemen met de spijsvertering.

Herkomst van de naam

Apatiet komt van het Griekse woord apatao ('ik bedrieg'). Het bedrieglijke van apatiet is dat de kristalvorm heel erg lijkt op beril, maar chemisch totaal anders is.

Beloviet, de naam voor gele apatiet, is genoemd naar Nikolai Vassilievich Belov (1891-1982), mineraloog en kristallograaf uit Rusland.

Francoliet, de naam voor kleurloze apatiet, is genoemd naar de vindplaats, de kopermijn Wheal Franco in Devonshire, Engeland.

Ruwe beloviet, gele apatietAsparagoliet, de naam voor lichtgroene apatiet, dankt zijn naam aan de Griekse woorden asparagos ('asperge, met de kleur van asperge') en lithos ('steen').

Tulliumiet, de naam voor groene apatiet, is wellicht afgeleid van het Latijns pycnanthemum tullium. de kleur van het kruid bergmint. De naam zou ook afgeleid kunnen zijn van het groene oxide van het element thulium.

Moroxiet, de naam voor helderblauwe apatiet, komt van het Grieks moroxos ('pijpaarde'). Deze pijpaarde heeft meestal blauwige tinten.

Mangualdiet, de naam voor roze apatiet, is genoemd naar de vindplaats Mangualde in Portugal.

Britholiet, de naam voor roodbruine tot zwarte apatiet, is afgeleid van Grieks brithos (‘zwaarte, last gewicht'), naar zijn beduidend hogere soortelijk gewicht.

Apatiet door de eeuwen heen

Apatiet werd vroeger vaak aangezien voor aquamarijn of smaragd, beide een variant van beril. Tegenwoordig vertelt een edelsteenkundig (gemmologisch) onderzoek snel om wat voor mineraal het gaat.

De Duitse mineraloog Abraham Gottlob Werner (1749-1817) heeft apatiet in 1786 zijn naam gegeven. De Duitse chemicus Carl Friedrich Rammelsberg (1813-1899) hernoemde apatiet in 1860 tot fluorapatiet, om zo de chemische samenstelling te benadrukken.
Rammelsberg introduceerde tegelijkertijd ook de tweede variëteit onder de naam chloorapatiet.

In 1856 benoemde de Franse mineraloog Augustin Alexis Damour (1808-1902) de hydro-apatiet, om aan te geven dat deze soort apatiet OH bevat. Deze derde variëteit heet tegenwoordig hydroxylapatiet. Van deze drie variëteiten is chloorapatiet de zeldzaamste.

Lichtblauwe apatiet trommelsteenIn de 19e eeuw werd apatiet op veel plekken in Noorwegen gevonden. Men gebruikte de apatiet als grondstof voor kunstmest. Dit werd soms ook uitgevoerd naar andere landen in Europa.

In het midden van de 20e eeuw ontdekte men dat er minder tandbederf was in gebieden waar fluor in het kraanwater voorkomt. Ons tandglazuur bestaat uit hydroxylapatiet. Door fluor verandert het tandglazuur aan het oppervlak geleidelijk in fluorapatiet. Deze vorm van apatiet verdraagt aanvallen van zuren beter dan hydroxylapatiet.

Dit is de reden waarom er praktisch altijd fluor aan tandpasta wordt toegevoegd.

Tegenwoordig  wordt hydroxylapatiet gebruikt als deklaag bij medische implantaten zoals heupen, knieën, tanden en kiezen. Dit ondersteunt een sneller herstel.
Chloorapatiet is een belangrijk mineraal voor het schoonmaken van vervuild water.

Bij de winning van veel apatiet wordt een aantal zeldzame aarden gevonden. Deze zeldzame aarden zijn van groot economisch belang. Apatiet heeft als bron van zeldzame aarden een groot voordeel: het is niet of nauwelijks radioactief, terwijl de meeste ertsen met zeldzame aarden wel radioactief zijn.

Een aantal van de spectaculaire vondsten van edelsteenkwaliteit is te bewonderen in musea. In het Smithsonian Instituut in Washington DC bezit een zeldzaam paars apatietkristal van 500 karaat.

Apatiet en gezondheid

Spiritueel

* De groene, blauwe en blauwgroene apatiet werken in op het keelchakra en het hartchakra. Roze apatiet werkt in op het hartchakra, gele apatiet op zonnevlecht en heiligbeenchakra. Zwarte apatiet werkt in op basischakra en aardechakra.
* Apatiet brengt je in contact met je hogere Zelf.

Mentaal

Apatiet armband, gefacetteerde steentjes* Apatiet geeft een soepele geest en geeft de energie om een doel na te jagen.
* Apatiet is het mineraal van het succes. Bevordert zelfverzekerdheid, concentratie en een helder bewustzijn.
* Apatiet helpt kinderen bij hun geestelijke (en lichamelijke) ontwikkeling.
* Apatiet stimuleert een heldere en prettige communicatie.
* Apatiet maakt extravert en sociaal. Geeft levensvreugde en plezier in gezelschap.
* Apatiet motiveert je om af en toe buiten de gebaande paden te gaan.

Emotioneel

* Groene apatiet stimuleert evenwichtigheid en rechtvaardigheid.
* Blauwe apatiet werkt positief in op een minderwaardigheidscomplex.
* Apatiet vermindert piekeren, boosheid, agressiviteit, een slecht humeur.
* Apatiet is een goede steen bij angsten en stress.

Fysiek

* Apatiet bevordert de pompwerking van het hart en daardoor de doorbloeding van alle weefsels.
* Apatiet geeft een gezonde eetlust.
* Apatiet geeft kracht, mobiliseert de energiereserves. Een goede steen voor herstel na uitputting en burn-out.
* Apatiet is een belangrijk onderdeel van ons beendergestel en ondersteunt de vorming van nieuwe cellen, de groei van kraakbeen, botten en tanden. Het mineraal helpt daardoor bij de gevolgen van een slechte houding (RSI !), bij slijmbeursontstekingen, Engelse ziekte, artritis, artrose en gewrichtsproblemen.
* Apatiet bevordert het helen van botbreuken en de gevolgen van een operatie. Het is een ondersteunende steen bij osteoporose.
* Apatiet vermindert littekenvorming.
* Apatiet heeft een sterk effect op het immuunstelsel, waardoor ziektes als griep en verkoudheden voorkomen kunnen worden.
* Apatiet vermindert en heelt griep, verkoudheid, neusverkoudheid, hoesten en heesheid. Gebruik dit kristal dan als hangertje, olie, water en elixer. Drink een halve tot een hele liter apatietwater, verdeeld over de dag.
* Apatiet stimuleert een gezonde spijsvertering en verbetert de werking van de darmen. Geeft verlichting bij de ziekte van Crohn.
* Apatiet helpt bij het verwijderen van parasieten in de ingewanden, bij zowel mensen als dieren. Maak hiervoor apatietwater, voor inwendig gebruik.

Symbolen

Blauwe apatiet hoort bij de sterrenbeelden Waterman, Tweelingen en Weegschaal. Gele apatiet hoort bij Leeuw, Schorpioen en Ram. Groene apatiet hoort bij Maagd.
De rune die bij alle kleuren apatiet hoort, is de Áse.
De A (Áse = God, magie, taal, communicatie, creatieve energie) staat voor spreken vanuit het hart.
De groene apatiet heeft ook nog als rune de Ýr.
De Y (Ýr = taxusboom, transformatie) staat voor ernst en bedachtzaamheid, niet te snel oordelen, acceptatie vanuit het hart.
Bij de gele apatiet hoort ook nog de rune Týr.
De T (Týr = god van de geordende oorlog) staat voor rechtvaardigheid, vaderfiguur, mannelijke aspecten, de zonkant van de mens.

Fysische eigenschappen

Handgeslepen blauwe apatietApatiet is calciumfosfaat. De 3 hoofdgroepen fluorapatiet, hydroxylapatiet en chloorapatiet komen vermengd naast elkaar voor.

De hoofdgroep hydroxylapatiet heeft het sterkste effect op ons lichaam; het is een belangrijk bestanddeel van botten en tanden.

Apatiet heeft prachtige hexagonale (zeshoekige) kristallen, en lijkt daarmee sterk op beril. Reden waarom apatiet nog wel eens als beril, topaas of zelfs saffier wordt aangeboden!

De meeste apatiet echter vormt korrelige massa’s.

Soms vormt apatiet minieme, nauwelijks zichtbare kristalletjes (cryptokristallijn). De steen heet dan collofaan. Deze apatietvorm ontstaat meestal in zuurstofarm, ondiep zeewater. Gestorven zeediertjes zijn de bron van het fosfaatrijke materiaal.

Samenstelling: Ca₅[(F,Cl,OH)(PO₄)₃] + As, Fe, Mg, Mn, Pb, Si, Sr, V, Se, CO₃, SO₄, U
Hardheid: 5
Glans: wasglans, vetglans
Transparantie: doorschijnend, doorzichtig, ondoorzichtig
Breuk: ruw, schelpvormig, bros
Splijtbaarheid: onduidelijk, slecht
Dichtheid: 3,10 - 3,35
Kristalstelsel: hexagonaal

Weblinks

• Op de Nederlandse Wikipedia staat een korte tekst over de eigenschappen van apatiet.
• De Engelstalige mineralensite Webmineral geeft informatie over de mineralogische data van apatiet.
• De Engelstalige mineralensite Mindat toont naast mineralogische informatie ook de vindplaatsen van apatiet. Deze website biedt bovendien een mooie fotogalerij met verschillende kleuren apatiet.
• Het online museum van de Amerikaan John Betts biedt een prachtig overzicht van apatiet en vergroeiingen met apatiet.

Ruwe apatiet