Agaat: kenmerken en werking

De meestal fraai gestreepte agaat is een edelsteen uit de kwartsfamilie. Het is een doorzichtige tot doorschijnende edelsteen met karakteristieke bandpatronen: soms regelmatig van vorm, soms grillig.

Typerend is ook dat agaten vaak amandelvormig zijn. Dit komt doordat agaat wordt gevormd als opvulling van natuurlijke holten in vulkanische gesteenten. Bij verwering van dat vulkanisch gesteente (vaak lava) komen de agaatknollen vrij. Als de agaatknol nog hol is, spreekt men van een geode. Is de knol helemaal gevuld, is het een amandelagaat.

Agaat heeft meestal aardkleuren, maar kan ook andere kleuren hebben. Saaigekleurde agaat wordt vaak kunstmatig van een interessantere kleur voorzien.

Agaat is de nationale steen van Duitsland. Agaat is ook de steen van de Amerikaanse staten Louisiana, Montana en Tennessee.
Blauwe agaat is de steen van de staat Nebraska.

In de Oudheid werden alle stenen met strepen en bonte patronen agaat genoemd. Tegenwoordig zijn er nog steeds stenen die de naam agaat hebben maar het niet zijn, zoals de boomagaat (ondoorzichtige witte kwarts).

Agaat is nog steeds één van de meest geliefde edelstenen. Ook in de edelsteenheelkunde neemt de agaat een belangrijke plaats in, omdat het een steen is die op allerlei manieren en voor allerlei kwalen ingezet kan worden.

Het is een beschermende, rustgevende en aardende steen. Agaat helpt mensen met een kort lontje gas terug te nemen en zich te bezinnen.

Vaak wordt agaat tijdens een behandeling op de hoeken van de behandel tafel gelegd, om een rustgevend en aardend veld te creëren. 

Herkomst van de naam

De naam agaat komt van het Latijnse achates, de naam van een rivier op Sicilië waar deze steen voor het eerst gevonden werd.

Agaat kent vele kleuren en tal van Tal van varianten hebben een eigen naamr gekregen. Zie onderstaand overzicht.

Agaat door de eeuwen heen

Opengewerkte agaatamandel, met blauwe chalcedoonDe agaat wordt al meer dan 8000 jaar gebruikt. De naam agaat is gegeven door Theophrastus (371-287 v.Chr.), een Griekse filosoof en schrijver. In zijn tijd werden kleurrijke agaten gevonden langs de rivier Achates op Sicilië. Tegenwoordig heet deze rivier Dirillo en worden er weinig agaten meer gevonden.

De Oude Egyptenaren hebben rolzegels, scarabeeën en kralen van agaat gemaakt.

Op Kreta zijn rolzegels van agaat uit het Minoïsche tijdperk (ca 2200 v.Chr.- 1700 v.Chr.) gevonden, met teksten in lineair A, het oudste Europese alfabet.

De Oude Grieken maakten prachtige cameeën en intaglio’s, waarbij bewust gebruik werd gemaakt van de verschillende kleurlagen van de agaat. Bij de camee werd de achtergrond om een onderwerp weggeslepen tot de onderliggende laag, zodat het onderwerp er fraai uitsprong. Bij de intaglio werd het onderwerp diep in de steen uitgekrast, zodat de onderliggende kleurlaag bloot kwam te liggen.

Camee van wit/grijs agaat van Antinous, geliefde van keizer Hadrianus, 117-138 (bron: www.peterszuhay.com)

Uit de Romeinse tijd stammen prachtige zegelringen, cameeën en andere sier- en gebruiksvoorwerpen van agaat. De Romeinen gebruikten agaat als talisman tegen vergiftigingen door slangenbeten en (moedwillige) voedselvergiftiging. Men onthulde vergiftiging door een hanger of ring van agaat in een beker drinken te dopen; bij contact met gifstoffen zou de steen verkleuren.

De Romeinen dachten dat het dragen van agaat oogklachten kon verminderen en voorkomen. Ook dachten ze dat onweer en blikseminslag voorkomen kon worden door sieraden van agaat in huis te hebben. Romeinse en Griekse lijders aan epilepsie gebruikten agaat ter voorkoming van epileptische aanvallen.

Toen het Romeinse Rijk aan het eind van de vijfde eeuw ten einde liep, werd Perzië het middelpunt van hoogontwikkelde edelsteen-snijkunst. De Perzen gebruikten veelvuldig agaten. Men ontdekte hoe de kleur van agaten en andere stenen veranderd kon worden door ze te verhitten, al dan niet in combinatie met andere stoffen.

In de Middeleeuwen dacht men dat je door agaat te dragen het weer gunstig kon beïnvloeden; regen en onweer zouden afgewend worden, en een overvloedige oogst zou zo gewaarborgd zijn. Ook meende men dat mannen met sieraden van agaat seksueel zeer aantrekkelijk zouden zijn voor dames.

Men meende in de banden van de agaat heiligen en andere figuren te herkennen. Hieraan werd allerlei betekenis toegeschreven. In de vroegchristelijke tekst Physiologus (onderdeel van een manuscript uit de 9e eeuw) staat dat parelvissers een agaat aan een touw over boord gooien. De agaat trekt naar de parel en zo zouden ze meer parels kunnen vinden. De parel wordt vergeleken met Jezus Christus, en de agaat met de Heilige Johannes. Jezus Christus en Johannes waren vrienden.

De Duitse mystica Hildegard von Bingen (1098-1179) beval agaat aan als middel tegen geestesziektes, oogklachten, angina pectoris, miltsteken, maagklachten, koortsaanvallen en runderpest.

Ring met ogenagaat

Vanaf de 16e eeuw werd in Duitsland, en met name in Idar-Oberstein, agaat van edelsteenkwaliteit gevonden. De agaatmijnen in Duitsland zijn inmiddels uitgeput, maar Idar-Oberstein heeft nog steeds een reputatie op het gebied van de verwerking van agaat. Alleen wordt de agaat sinds de 18e eeuw geïmporteerd uit Zuid-Amerika, met name uit Brazilië.

Je kunt nog steeds bij Idar-Oberstein langs de zogenaamde ‘Edelsteinstrasse’ agaatmijnen, stenenslijperijen en edelstenenwinkels bezoeken.

De natuuronderzoeker en arts Adam Lonitzer (1528-1586) uit Marburg (Duitsland) beschrijft hoe de bont geaderde agaat zeer gevarieerde dromen kan schenken.

Agaat en gezondheid

Spiritueel

Abrikoosagaat* Agaat hoort bij alle chakra’s, maar vooral bij het basischakra en het heiligbeenchakra.
* De steen beschermt tegen pech en ongeluk, en geeft een vrolijk humeur en een goede gezondheid.
Agaat bevordert de innerlijke groei en de ontwikkeling van spiritualiteit.
* Agaat reinigt de aura van negatieve energieën.
* Het dragen van een witte agaat versterkt de intuïtie.

Mentaal

* Agaat maakt rationeel, minder emotioneel. Het helpt bij het verwerken van verdriet.
* Agaat maakt gefocust en bevordert welsprekendheid.

Emotioneel

Botswana-agaat* Agaat geeft een gevoel van geborgenheid, harmonie en ingetogenheid. Het versterkt het contact met Moeder Aarde.
* Agaat beschermt. Angsten en fobieën worden minder met het dragen van agaat. Vooral roze agaat helpt.
* Let op de tekening van je agaat: stenen met regelmatige bandpatronen werken kalmerend.
Agaten met grillige lijnen kunnen helpen vastgeroeste patronen te doorbreken.
Agaten met bergkristal in hun kern geven fantasie en kunnen helpen bij concentratieproblemen.
* Chaos en wanorde worden te overzien en beheersbaar met mosagaat

Fysiek

* Agaat bevat vele sporenelementen en werkt in op de epifyse. Hierdoor heeft agaat een gunstig effect op problemen met slaap-waakritme, inslapen en doorslapen.
Agaat met veel kleuren. Zwart is koolstof, wit is calciet * Agaat heeft een positief effect op epilepsie: aanvallen worden minder heftig en minder talrijk.
* Agaat heelt allerlei ontstekingen, zoals oogontsteking, maagvliesontsteking en blaasontsteking.
* Agaat heelt spijsverteringsproblemen zoals maag- en darminfecties, verstopping, diarree.
* Agaat is dé steen voor (aanstaande) moeders en kinderen. De edelsteen werkt harmoniserend op baarmoeder en menstruatie, helpt daardoor bij vruchtbaarheidsproblemen. Agaat werkt helend op aandoeningen van de baarmoeder, helpt een zwangerschap harmonieus te doorstaan, helpt bij de bevalling, en voorkomt en geneest verzakking van de baarmoeder. De steen stimuleert het herstel na de bevalling en stimuleert de groei van het kind.
* Agaat heeft een helende werking op spataderen en aambeien, zowel in- als uitwendige.
* Agaat heet een sterke anti-allergene werking: allerlei allergische reacties, zoals huiduitslag, rode vlekken, jeuk, netelroos en tranende ogen, worden minder heftig bij het dragen van agaat. Agaat kan prima preventief tegen allergische reacties gedragen worden.
* Huidklachten worden geheeld met agaat. Gebruik agaat bij schaaf- en brandwonden, kleine sneetjes, pukkeltjes, acné, eczeem. Bij insectenbeten werkt dragen of opleggen van een (blauwe) agaat heel goed.

Runen

Geode met agaat

De rune die bij de agaat hoort, is de Íss.

De Í (Íss = ijs) staat voor stilstand, inkeer, inzicht. Hij laat je een pas op de plaats maken zodat je op een rijtje kunt zetten wat je status nú is. Hij verdiept je gedachten en schenkt nieuwe inzichten.

Agaat helpt dan ook bij het analyseren van problemen en het vinden van oplossingen.

Sterrenbeelden

De agaat hoort bij alle sterrenbeelden, maar vooral bij Ram, Steenbok, Stier en Schorpioen.

Fysische eigenschappen agaat

Plakje agaatgeode, met in het hart bergkristalAgaat is kwarts met ingesloten ijzer, aluminium, mangaan en soms andere elementen.

Zuivere kwarts is helder wit of kleurloos transparant. Agaat vertoont vooral aardkleuren, zoals rood, bruin, oranje en geel. Deze worden veroorzaakt door ijzer en soms mangaan.
Groene en blauwe kleuren worden veroorzaakt door koper of nikkel en soms aluminium.
Zwart komt door ingesloten koolstof.

De agaat die uit Zuid-Amerika wordt geïmporteerd, heeft minder levendige kleuren dan de Duitse agaat. Om die reden wordt deze agaat vaak kunstmatig gekleurd.

Vanwege het ingesloten water behoort agaat ook tot de chalcedoonfamilie.

De bandering van agaat bestaat uit allerlei leden van de familie kwarts, zoals chalcedoon, carneool, onyx, bergkristal, amethist, jaspis en opaal.

Weblinks

• Turitella-agaatKijk voor meer informatie bij agaat op de Nederlandse Wikipedia, of bij agate op de Engelstalige Wikipedia.
• Voor de fysieke kwaliteiten van agaat verwijzen veel websites door naar kwarts. Zoals quartz de Engelstalige mineralenwebsite Webmineral.
• De Engelstalige mineralenwebsite Mindat geeft weinig extra informatie over agaat, maar laat wel zien dat er talloze types agaat bestaan.
• Op Mindat zijn ook mooie foto’s te vinden in de prachtige fotogalerij van agaat.
• De verschillen en overeenkomsten tussen agaat en chalcedoon kun je nalezen in dit artikel: Wat is het verschil tussen chalcedoon, agaat en jaspis.

    Micro-opname mosagaat (foto: Semoea/Ronald van der Knaap)